صفحه نخست > حقوق بشر > تجربه ی گروه ها و کمیسیون های حقیقت یاب

تجربه ی گروه ها و کمیسیون های حقیقت یاب

آرژانتين، شيلی، آفريقای جنوبی و رواندا
کامران میرهزار
چهار شنبه 6 آگوست 2008

زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )

همرسانی

کابل پرس: پس از چند سال تاخير، در ماه جون سال 2005، بخش حقوق بشر سازمان ملل در افغانستان، کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان و دولت افغانستان برنامه ای را تدوين کردند که نام آن را " صلح، مصالحه و عدالت در افغانستان" نهادند.

علی رغم نواقص جدی اين برنامه مانند شامل نشدن دوران کوچ اجباری، نسل کشی و چپاول دوره ی نادر و ظاهر پادشاهان ديکتاتور افغانستان که هنوز سایه ی جنايات آن زمان بر زندگی قربانيان تاثير دارد، باز هم پس از تاخير يکساله، حامد کرزی، رييس جمهور نام نهاد افغانستان، در دهم ماه دسمبر سال 2006 برنامه ی عمل دولت برای عدالت انتقالی را رسما اعلام کرد. زمانی که کرزی برنامه ی عمل را در تالار راديو و تلويزيون ملی اعلام می کرد، تمام خيابان های اطراف برای عبور و مرور مردم مسدود و حکومت نظامی برقرار بود.

درست چند ماه بعد در تاريخ 3 جنوری سال 2007، پارلمان افغانستان طرحی را آماده و به تصويب رساند که عملا مانع از حقيقت يابی و پيگيری رسمی جنايات بوقوع پيوسته در افغانستان شد. حامد کرزی نيز در يک عقب نشینی آشکار، بار دیگر ثابت کرد که هيچ تمایلی به اجرای عدالت در افغانستان ندارد و بيشتر رفيق و همکار و هم کاسه ی ناقضان حقوق بشر، دزدان دارایی های همگانی و قاچاقچیان مواد مخدر می باشد. / سردبیر

و اما در کشورهای دیگر چه گذشته است:

تجربه ی گروه ها و کمیسیون های حقیقت یاب

آرژانتين، شيلی، آفريقای جنوبی و رواندا

آرژانتین:

  • 24 مارچ 1976- کودتا علیه حکومت ایزابل پرون و به قدرت رسیدن جنرال ویدی
  • ناپدید شدن بیش از 30 هزار تن تا سال 1983
  • به قدرت رسیدن رائول آلفونسن در سال 1983
  • دستور برای ایجاد کمیسیون ملی ناپدید شدگان
  • کمیسیون ملی: ناپدید شدگان ده عضو و حدود 90 کارشناس
  • رییس کمیسيون: ارنستو ساباتو، نويسنده محبوب آرژانتينی
  • عدم حضور نمایندگان سنا در کمیسیون
  • جستجو و جمع آوری اطلاعات شاهدان
  • بازدید و تحقیق از زندان ها، مراکز شکنجه و بازجویی ها ، گورستان ها
  • گرفتن حمایت مادران ناپدید شدگان
  • پس از 9 ماه کار و ارایه گزارش « دیگر نه هرگز» به رییس جمهور
  • معرفی 340 مرکز دستگیری و شکنجه در گزارش
  • انتشار گزارش بصورت کتاب
  • انتشار نام 8960 ناپدید شده به همراه محل شکنجه و بازداشت
  • انتشار نام 1351 عامل جنایت شامل نظامیان، قاضیان، وکلا، پزشکان، کشیشان
  • درخواست برای پیگیری قضایا
  • درخواست کمک برای جبران قربانیان
  • انتشار اسناد و مدارک در رسانه ها
  • فاش شد: اعلام وضعیت اضطراری نه برای تأمین امنیت بلکه برای بازداشت مخالفین و ناپدید کردن آن ها بود
  • پس از شکنجه و بازجویی، نظامیان، مخالفان را به دریا می انداختند

پیشنهادات کمیسیون:

1. لغو قوانین و دستوراتی که حقوق بشر نقض می شود

  • 1. تدوین قوانین به نحوی که ناپدید کردن انسان جزو جرایم علیه بشریت باشد
  • 1. تدریس دوره سیاه در مکاتب برای ایجاد حافظه تاریخی
  • 1. قرار دادن تدریس حقوق بشر در تمام مراکز آموزشی از جمله پولیس و اردو
  •  
  • آگوست سال 2003: لغو قانون مصونیت نیروهای نظامی و امنیتی که پیش از آن در سال 1985 آلفونسین قانون را به حالت تعلیق در آورده بود، اما رییس جمهور صلاحیت لغو آن را نداشت. کنگره و سنا دارای صلاحیت بودند.
  • 1985 جنرال ویدلا و جنرال ماسرا به حبس ابد محکوم شدند. سه تن دیگر حبس های بلند مدت.
  • 9 هزار مورد ناپدید شده و جنایت توسط دادگاه ثبت شد و 800 نفر شاهد در دادگاه حاضر شدند = 18 ماه پس از برکناری نظامیان از قدرت
  • سال 1987 فشار بر دولت و تصویب قانون اطاعت از قانون و خارج بودن آن از مقوله جرم
  • 1990 کارلوس منم جانشین رییس جمهور آلفونسین شد
  • استفاده از حق عفو و آزادی نظامیان با شعار آشتی در کشور جز جرم ربودن نوزادان
  • اعترافات مردمی
  • 1995: 12 سال پس از برکناری نظامیان، فاش شدن ریختن مخالفان در دریا: این اسرار را یک افسر پیشین دریایی بنام فرانسیسکو ( آدلفو) سسلینکو فاش کرد
  • این افسر در اسپانیا بازداشت شد و در سال مارچ 2005 محاکمه وی آغاز گردید
  • 4400 تن در پرواز های مرگ به دریا ریخته شدند
  • مارچ ،2001 ، لغو قانون اطاعت توسط یک قاضی بدلیل مخالفت با قانون اساسی
  • آمریکا از کودتای 1976 توسط نظامیان حمايت کرده بود
  • فاش شدن اینکه تا سال 1994 در اردو آموزش شکنجه داده می شد
  • آگست 2003 ، قانون اطاعت توسط سنا و کنگره لغو شد
  • جون 2002 ، یک دادگاه اسپانیایی حکم بازداشت 45 تن از نظامیان آرژانتین را صادر کرد
  • لغو عدم تحویل مجرمین به کشور های دیگر در تابستان همان سال توسط رییس جمهور
  • نوامبر 2003 صدور حکم بازداشت جنرال ویدی و دو مقام سابق نظامی به جرم ربودن و قتل دو آلمانی مقیم آرژانتین، توسط دادگاه نورنبرگ آلمان
  • قاضی بالتاز ارگاریون که حکم بازداشت پینوشه را در سال 1998 صادر کرد. همچنان به دوسیه های نظامیان آرژانتین توجه داشت
  • مادران ناپديد شدگان شروع به مبارزه می کنند. میدان مایو محل راه پيمايی آنان ( میدان مایو: بوینوس آیرس)
  • نخستین گروه علنی مادران ناپدیدشدگان آوریل 1977 یکسال پس از کودتای نظامی 14 مادر بودند و اواخر سال 77- 150 تن
  • برخورد حکومت با آنان و قتل سه زن
  • 1978 ، رقابت های جهانی فوتبال در آرژانتین و اعتراض مادران در کنار بازی ها و بازتاب گستره و جهانی آن
  • 1980 ، جایزه صلح نوبل برای آدلفو پرز فعال حقوق بشر
  • 1981 ، مادران: راهپیمایی مقاومت
  • 1081 ،رقابت آرژانتین و انگلیس بر سر جزیره مالویناس
  • راهپیمایی گسترده با حمل نام 30 هزار ناپدید شده در شب واگذاری قدرت به رائول آلفونسین
  • تشکیل شبکه مادران ناپدید شده در آرژانتین، شیلی، اروگوئه، ترکیه و چین

شیلی:

- سپتمبر 1973-کودتای نظامی علیه سالوادور آلنده توسط آگوستو پینوشه

  • کشته شدن بیش از سه هزار تن به شمول یک هزار ناپدید شده
  • 1973 تا 1976 - سرکوب، کشتار و ارعاب توسط دستگاه PINA (سازمان مخفی پینوشه)
  • 1976 تا 1989 - قانونی کردن سرکوب و دیکتاتوری
  • 1980- تصویب قانونی که پینوشه 8 سال دیگر رییس جمهور باشد و پس از مرگ وی اعطای سناتوری مادام العمر
  • 1983 - اعترافات عمومی- بحران اقتصادی
  • 1988 - پایان دوره پینوشه وانتخاب پاتیسیو آیلوین به عنوان رييس جمهور. هزاران نفر در استادیوم ملی سانتیاگو- جایی که ویکتور خارا شاعر، نوازنده و خواننده مردمی کشته شد، جمع شدند

شکیل کمیسیون ملی برای حقیقت و آشتی

  • کمیسیون 8 عضو: 4 مخالف پینوشه و 4 تن همکاران وی
  • ارایه تصویر مشروح از حوادث نقض حقوق بشر در سال های 1973 تا 1990 و جمع آوری اطلاعات از ناپدید شدگان
  • محدود شدن تنها به قربانیانی که کشته شدند
  • نادیده گرفتن باقی موارد نقض حقوق بشر
  • 1991 فبروری- انتشار گزارش نهایی در 1800 صفحه
  • 4 هزار شکایت- 3 هزار مورد تحت بررسی قرار گرفت
  • 2279 مورد بررسی جزیی شد و بقیه مسکوت ماند

گزارش

  • برشمردن موارد نقض حقوق بشر در سال های 1973 تا 1990
  • توصیه هایی برای جبران خسارت- بازسازی سیستم سیاسی با رعایت حقوق بشر
  • تهیه فهرست کشته شدگان و ناپدید شدگان با مشخصات و زندگینامه
  • واکنش منفی پینوشه به گزارش و انکار آن
  • سال 1978 قانون عفو را نظامیان به تصویب رساندند که مصونیت قضایی داشتند
  • 1992 تشکیل کمیته غرامت و آشتی
  • تا سال 1995، 3200 شکایت به این کمیته رسید

دستاورد ها و نتايج

  • 1998- پینوشه از فرماندهی اردو کناره گیری کرد
  • 1996 -یک دادگاه اسپانیایی درخواست بازداشت پینوشه را کرد
  • 1998 -پینوشه خود را سناتور مادام العمر معرفی کرد - اعتراضات عمومی به این اقدام
  • کمیسیون حقیقت و آشتی تنها دوسیه کشته شدگان و ناپدید شدگان را تعقیب می کرد
  • سال 2003 - رییس جمهور دستور ایجاد کمیسیون زندانیان سیاسی و قربانیان شکنجه را ترتیب داد
  • انتشار گزارش این کمیسیون در سال 2004
  • 14 نوع شکنجه- بیش از هزار شکنجه گاه و بازدادشتگاه
  • 94 درصد بازداشت شدگان زندانی و شکنجه شدند
  • 28 هزار نفر قربانی جنایات 17 ساله پینوشه شناخته شدند
  • طبق قانون 50 سال بعد باید انتشار علنی یابد

آفریقای جنوبی:

- استعمار، سرکوب و تبعیض علیه سیاه پوستان از طرف اقلیت سفید پوست که از قرن 18 به آفریقای جنوبی مهاجر شده بودند

  • 1948- نهادینه شدن تبعیض نژادی یا آپارتاید
  • ممنوع شدن سیاهپوستان از داشتن شغل رسمی، ازدواج رسمی و سایر حقوق طبیعی انسان ها
  • تا سال 1993 که قوانین تبعیض نژادی رسماً لغو شد، بیش از ده هزار تن کشته و ناپدید شدند
  • کنگره ملی آفریقا به رهبری نلسون ماندلا وارد مبارزات شد
  • 1991- توافق بر سر تدوین قانون اساسی بدون تبعیض نژادی
  • انتخابات آزاد در سال 1994 برگزار شد
  • نلسون ماندلا رهبر مبارزه با آپارتاید، رئیس جمهور شد ( وی 30 سال در زندان بود و در سال 1994 جایزه صلح نوبل را گرفت)
  • 1993 دستور حقیقت یابی در باره ی عملکرد کنگره ملی آفریقا به دستور ماندلا- این اقدام تحسین جهانیان را برانگیخت
  • در سال 1995 کمیسیون حقیقت و آشتی تشکیل شد
  • بررسی موارد نقض حقوق بشر از مارچ 1960 تا دسامبر 1993
  • بررسی درهم تنیدگی آپارتاید و نقض حقوق بشر در تمام بخش های زندگی
  • کار کمیسیون ابتدا 18 ماه بود که به دو سال افزایش یافت
  • 18 میلیون دالر بودجه کمیسیون حقیقت و آشتی
  • 300 کارمند
  • از نظر نژادی ترکیب کمیسیون 10 عضو غیر سفیدپوست ( سیاه، دو رگه و هندی و 6 نفر سفیدپوست) بود
  • کمیسیون از نظر سیاسی گرایش های مختلف را در بر می گرفت
  • از نظر مذهبی: عده ای مسیحی، یک مسلمان، یک هندو، چند نفر که الزام عملی به وظایف شرعی نداشتند و دو نفر بی خدا بودند

کمیته های زیر مجموعه کمیسیون:
1. کمیته خشونت های نقض حقوق بشر: جمع آوری اظهارات شاهدان، قربانیان و وابستگان آن ها و ثبت و تحقیق در باره جنایت ها و موارد شدید نقض حقوق بشر.

2. کمیته بخشودگی: جمع آوری درخواست های عفو، رسیدگی به آن ها و تصمیم گیری

3. کمیته ترمیم: پرداخت غرامت به قربانیان، ارایه طرح ها و پیشنهادات برای جلوگیری از تکرار

  • 21 هزار نفر در حضور کمیسیون از درد ها و رنج هایی که کشیده بودند، سخن گفتند
  • کمیسیون امکان بازتاب گسترده درد ها و موارد نقض حقوق بشر را ز طریق رسانه ها بدست آورد
  • رسانه های دیداری و شنیداری اظهارات قربانیان و شاهدان را بصورت زنده نشر می کرد
  • 7 هزار نفر از کمیسیون درخواست بخشش کردند
  • مرتکبین نقض حقوق بشر با اعتراف و اقدام به جرم، می توانستند درخواست عفو کنند
  • عفو ناقضین در صورتی که تنها با انگیزه های سیاسی جرم به وقوع پیوسته بود، پذیرفته می شد
  • در خواست عفو قاتلین استوبیلو، رهبر محبوب حزب کمونیست و مخالف سرسخت آپارتاید رد شد
  • هیچ وسیله ای برای جبران مرگ وجود ندارد- کمیسیون از کار برد کلمه ی خون بها جلوگیری کرد
  • 20 هزار نفر مستحق جبران خسارت شناخته شدند اما بودجه لازم در اختیار کمیسیون نبود.

گزارش دهی:

  • اعضای کمیسیون به تمام نقاط کشور رفته و اظهارات شاهدان و قربانیان را جمع آوری کردند
  • در اکتبر 1998 گزارش در 5 جلد منتشر شد
  • در گزارش به 47 هزار حادثه نقض حقوق بشر اشاره شده است
  • کار کمیته بخشودگی کمیسیون تاسال 2000 ادامه پیدا کرد
  • حد اقل 3.5 میلیون نفر در زندگی روزمره قربانی سرکوب شده بودند
  • 3هزار تن توسط نیروهای امنیتی کشته شده بودند
  • 5هزار نفر شکنجه شده بودند
  • 85هزار نفر بدون محاکمه و رأی دادگاه، بازداشت شده بودند
  • در میان زندانیان نوجوانان و جوانان زیادی دیده می شد

محاکمات:

  • محاکمات در آفریقای جنوبی با چالش های جدی روبرو شد
  • مراجع قضایی نمی توانستند افرادی را که بخشیده شده بودند به محاکمه بکشانند و این امر اعتراضات برخی از قربانیان را برانگیخت
  • دادگاه افرادی را که از حضور در کمیسیون سرباز زده بودند، محاکمه کرد
  • ماگنوس مالان وزیر دفاع رژیم آپارتاید به جرم سازماندهی جوخه های مرگ به محکمه فرا خوانده شد
  • رییس جمهور رژیم آپارتاید ( بوتا) تنها به 2هزار دالر جریمه و یک سال حبس تعلیقی محکوم شد که هرگز به اجرا در نیامد

رواندا

  • 1916 برهم خوردن تعادل سیاسی و اجتماعی با ورود استعمار بلجیم
  • دامن زدن به اختلافات قومی توسط بلجیم
  • 1962 استقلال رواندا از بلجیم و برقراری سیستم انتخابی
  • به قدرت رسیدن اکثریت قومی هوتو در رواندا
  • تا سال 1990 ، نیم میلیون اقلیت توتستی ناچار به ترک رواندا شدند
  • 1993 توافق صلح میان رییس جمهور هابیاری مانا و شورشیان توتسی
  • 1994 کشته شدن رییس جمهور و به قدرت رسیدن نظامیان هوتو
  • 1994 اوج درگیری های قومی میان هوتو( اکثریت) و توتسی ( اقلیت)
  • 1994 ، در 100 روز بیش از 800 هزار نفر توتسی کشته شدند
  • دولت فرانسه از سال 1990 تا 1993 به دولت رواندا علیه شورشیان توتسی کمک مالی و نظامی می کرد
  • فرانسه و بلجیم به فرونشاندن درگیری های قومی کمکی نکرده بلکه اتباع خود را از رواندا خارج کردند
  • کلیسا درباره ی درگیری میان قوم هوتو و توتسی خاموشی اختیار کرد. در حالی که هردو گروه مسیحی بودند
  • جون 1994 ، پیشروی نیروهای جبهه ی میهن پرستان رواندا و سرنگونی حکومت هوتو
  • از سال 1994 به بعد تلاش ها برای وحدت ملی آغاز شد. با این حال شرایط تا کنون به حالت عادی باز نگشته است
  • آگوست 2004 کشته شدن 163 نفر توتسی در یک شب در اردوگاهی در مرز بروندی و کنگو
  • 1996 محاکمه جنایتکاران در سه نوع دادگاه آغاز شد
  • دادگاه بین المللی آروشا شورای امنیت
  • دادگاه ملی رواندا
  • دادگاه محلی موسوم به کاچاچا
  • دادگاه بین المللی آروشا برای نخستین بار به دنبال قطعنامه شورای امنیت در نوامبر سال 1994 در شهر آروشای کشور تانزانیا راه اندازی شد
  • دادگاه اعلام کرده است که تا سال 2008 نمی تواند به تمام جرایم شامل جنایت علیه بشریت رسیدگی کند
  • دادگاه ملی همزمان با دادگاه آروشا آغاز بکار کرد
  • این دادگاه زمانی آغاز به کار کرد که 50 قاضی در کشور یافت نمی شد
  • تا سال 2001، 6500 تن به محکمه فرا خوانده شدند
  • در سال 1998، 22 تن به حکم دادگاه اعدام شدند
  • قریب به نیم میلیون تن شریک در قتل شناخته شدند
  • دادگاه محلی گاچاچا برای پیشبرد روند آشتی ملی تشکیل شد و از مارچ 2005 آغاز به کار کرد
  • این دادگاه به اتهاماتی پایین تر از قتل رسیدگی کرد.
  • در ماه دسمبر 2008 تئونسته باگاسورا يکی از نظامیان ارشد که در نسل کشی دست داشت، به حبس ابد محکوم شد.
  • ایدلفونسه نیزییمانا يکی از متهمان اصلی جنایات در رواندا در ماه اکتبر 2009 بازداشت شد.

منبع: عليه فراموشی، برسی کميسيون های حقيقت و دادخواهی، منيژه برادران، انتشارات باران، 1384

International Center for Transitional Justice

www.ictj.org/

Transitional Justice

www.columbia.edu/cu/polisci/pd...

Transitional Justice Data Base Project

www.polisci.wisc.edu/tjdb/bib.htm

شاعر و متخصص سیستم های معلوماتی
سردبیر و ناشر کابل پرس?
هزاره از هزارستان

آنلاین :

Work and Poetry

آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره

مجموعه شعر بی نظیر از 125 شاعر شناخته شده ی بین المللی برای مردم هزاره

این کتاب را بخرید
Kamran Mir Hazar Youtube Channel
حقوق بشر، مردم بومی، ملت های بدون دولت، تکنولوژی، ادبیات، بررسی کتاب، تاریخ، فلسفه، پارادایم و رفاه
سابسکرایب

تازه ترین ها

اعتراض

ملیت ها | هزاره | تاجیک | اوزبیک | تورکمن | هندو و سیک | قرقیز | نورستانی | بلوچ | پشتون/افغان | عرب/سادات

جستجو در کابل پرس