فرهنگ نژاده ایران کهن
جشن های نیک و زیبای ماهانه ایرانیان:
جشن دیگان
جشنهای چهار گانه دیگان
واژه دی در در ایران باستان به چم دادن و آفریدن و ساختن و بخشودن است و دادار در پارسی از همین ریشه است روز هشتم و پانزدهم و بیست وسوم هر ماهاز گاهشمار زرتشتی (۲دی و۹ دی و ۱۷دی به سالنامه امروزی ) بنام دی است و برایپی بردن و شناخت این سه روز از یکدیگر هر یک از اینها را با نام پس از خودش میخوانده و دی بآذز دی بمهر و دی بدین میگویند چم این سه روز را برای باز شناختن به روز پس از خودش نسبت میدهند.
همچون آِنکه میدانیم روز نخست هر ماه هرمزد یا اورمزد میباشد که نام آفریننده جهان است پس بدینگونه روز نخست (۲۵ آذر به سالنامه امروزی)و هشتم و پانزدهم و بیست وسوم دیماه بنام خداوند است و چون نام ماه و روز یکی میشود هر چهار روز جشن است و خود ماه هم که به چم خداوند است این جشنها را جشن اورمزد و سه دی گویند یعنی نخستین در اورمزد روز و سه دیگر در سه روزی است که هر سه دی نام دارد.
روز اورمزد(نام خداوند) از دیماه: نخستین روز دی ماه باستانی/۲۵ آذر ماه خورشیدی
روز دی بآذر از دیماه: هشتمین روز دی ماه باستانی/۲ دیماه خورشیدی
روز دی بمهر از دی ماه: پانزدهمین روز دی ماه باستانی/۹ دی ماه خورشیدی
روز دی بدین از دی ماه: بیست و سومین روز دی ماه باستانی/۱۷ دی ماه خورشیدی
درود به روان و فروهر پاک پدران و مادران زرتشتی که در این ۳۷۰۰ سال و اندی که از تاریخ دین بهی گذشته با جانفشانی و فداکاری این جشنها و سنتهای نیک را پاسداری کرده و به ما رسانده اند و این خویشکاری ما است که آنرا به همانگونه که است به دست فرزندانمان و آیندگان برسانیم.
’’ بزرگوار و نیکوکار و پیروزگر باد مینوی داداراورمزد رایومند و خردمند، از همه چیز آگاه، دانا، توانا، تواناکننده، آمرزیدار، آمرزش دهنده، بخشاینده، بخشایش گر، دادار همه نیکیها، دهنده همه نیکیها، بازدارنده همه بدیها، پر از فروغ، نیکوکار، بسیار سترگ، پیروزگر، چاره ساز، زورآور، نورانی، آفریدگار، فریادرس، شادی بخش، نامدارترین نامدار، فرمانروای فرمانروایان، نیکوکارترین نیکوکاران، سرورهمه دینداران و دین آوران، چنین باد چنین تر باد.
خشنود نمودن اهورامزدا و خوارنمودن انگره مینو(اندیشه بد) بهترین کارها است برابر اراده نیکوکاران فرا ستاییم اندیشه های نیک، گفتارهای نیک و کردارهای نیک را با اندیشه های نیک و گفتارهای نیک و کردارهای نیک من میپذیرم همه نیک اندیشی و نیک گفتاری و نیک کرداری را. ’’
اورمزد یشت، خرده اوستا
با سپاس از داریوش بهرامی
خرم روز روز نخست از ماه دی است و به فراخور برخورد نام روز با نام ماه که نام خداوند نیز بود در ایران باستان جشن گرفته میشد. روزی بزرگ بود مشحون از آداب و مراسم دینی و غیر دینی. زرتشتیان به ویژه پارسیان این روز را بسیار ارج شمرده و آنرا دی دادار جشن مینامند. ابوریحان بیرونی می وید دیماه را خُورماه نیز میگویند و روز یکم ماه را خره‌روز یا خوره‌روز نامند.
دی صفت میباشد از مصدر «دا» به چم دادن و ساخت و آفریدن و به چم دادار و آفریدگار است و در نامه‌های اوستایی بیشتر بجای واژه اهورامزدا بکار رفته است. اگر با نام سی روز ماه نگر کنید، خواهید دید که روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم هر ماه بنام دی (روز) نامگذاری شده که برای تمیز آنها از یکدیگر، هر یک به نام روز بعدش خوانده شده‌است و اورمزد که آن هم نام خداوند میباشد. بدین گونه اورمزد، دی به آذر، دی به مهر و دی به دین بنابراین در ماه دی چهار روز به نام خدا نامیده شده‌است. کسانی چون نیبرگ و کریستن سن بر آنند که این بخش و نامگذاری دلالت بر آن دارد که در گاه‌شماری و سالنامه اوستایی نیز هفته وجود داشته‌است یا به هر روی ماه را به چهار بخش بخش میکرده‌اند در مواضعی که نام خداوند یا صفت وی تکرار میشده اما به این نظر خرده گیری و انتقادهای بسیاری شده و باره پذیرش نگرفته‌است.
آخرین شب آذر ماه بلندترین شب سال و آخرین روز آذر در سال درست شمسی و کوتاه‌ترین روز سال است. پیروان آیین مهر روز یکم دی را روز زایش خورشید میدانستند چون از این روز به تدریج خورشید بیشتر در آسمان میپاید و شبها کوتاه‌تر و روزها بلندتر میشود. ایرانیان سال را در دورهای از دورهای تاریخی خود از آغاز زمستان و ماه دی یا روز خورشید و ماه خداوند آغاز میکردند و در واقع نوروزشان بود
دیماه
یکم دی/ اورمزد روز
از گرامی‌ترین روزهای ایرانیان به نام «خرم‌روز/ خور روز (خورشید روز)» یا جشن «نود‌روز» (نود روز تا نوروز).
آغاز سال نو در برخی گاهشماریهای ایران باستان که هنوز نیز در پامیر و بدخشان بکار گرفته میشود. دیده شدن خورشید در این روز نه تنها «زایش خورشید» (← سی‌ام آذر) را نوید میدهد، وانگه آغاز روز، ماه، فصل و سال جدید نیز بوده است.
همچنین هنگام جشنی با نام «آب نو» در آذربایجان همراه با تعویض آبِ آب‌انبارها با آبِ تازه و با مراسمی همگانی.
پنجم دی/ سپندارمذ روز
جشنی همراه با بازار عمومی در سُـغد باستان.
یکم، هشتم، پانزدهم و بیست و سوم دی
چهار جشن منسوب به «دی/ دادار» (خداوند/ هرمزد). کوشیار گیلانی در «زیج جامع» این روزها را «دی جشن» مینامد.
چهاردهم دی/ گوش روز
جشن «سیر سور»، جشن گیاه‌خواری و به ویژه خوردن سیر. و نیز روز چیرگی دیوان و کشته شدن جمشید‌شاه در گفته های ایرانی. (در شـاهنامه فـردوسـی نیز پـدیده گوشتخواری پس از جمشید رواج میبابد.)
پانزدهم دی/ دی به مهر روز
جشنی همراه با ساخت تندیسها و پیکرتراشیهایی به ریخت آدم و گاه سوزاندن آن. در برخی متون از این روز بنام «بتیکان» یاد شده است که شاید ریخت دگرگون شده «دیبگان» است.
شانزدهم دی/ مهر روز
هنگام جشن «درامزینان» یا «کاکتل/ کاکثل» در متون ایرانی. جشنی بسیار کهن و استوره‌ای و ناشناخته که نامهای گوناگون آن پیوند با «درفش کاویان» و «گاو کتل/ گاو درفش» را نشان میدهد. در این دستنها «فریدون» نیز جایگاه بارزی دارد و میدانیم که در باورهای کهن، پیوندهای بسیاری میان فریدون و گاو وجود دارد (مانند پرورش فریدون بدست «گاو پُـرمایه/ بَـر مایه» و گرزه «گاو سر» فریدون). گونه‌های گوناگون نامهای این روز و این مراسم، همانند بسیاری از دیگر نامهای کهن، نشانه دیرینگی این آیین و فراموش شدن گونه بنیادی نام آنست. این روز شایددر پیوند با دیده شدن صورت فلکی «گاو/ ثور» نیز بوده است.
بیست‌و‌سوم یا بیست‌وچهارم دی/ دی به دین روز یا دین روز
برابر با سیزدهم ژانویه و جشن تیرگان ارمنیان ایران. (برگرفته از انجمن زرتشتیان آلمان)
جشن دیگان بر شما فرخنده و شادباش — با Khosro Pasargad، پاپک خرمدین، بیتا آپادانا، Kasra Niknam، پاینده ایران و Arash Fa.
پسندیدم · · اشتراک‌گذاری · دسامبر 19, 2013 · ویرایش شده
برترین دیدگاه‌ها
69 نفر این را پسندیده‌‌اند.
29 shares
Simin Tahamtani
پسندیدم · پاسخ · 8 · در تاریخ دسامبر 19, 2013 و ساعت 16:39
Ario Persian جشن دیگان بر شما هم فرخنده و شاد باشد
عالی بود. سپاس♥♥♥
پسندیدم · پاسخ · 1 · در تاریخ دسامبر 20, 2013 و ساعت 13:37
Shahram Javadi شب چله تون خجسته....
پسندیدم · پاسخ · 1 · در تاریخ دسامبر 21, 2013 و ساعت 08:58
Optimum Nutrition Iran باغ بی برگی خنده اش خونیست اشک آمیز جاودان بر اسب یال افشان زردش میچمد در آن.پادشاه فصلها پائیز ..(مهدی اخوان ثالث)
پسندیدم · پاسخ · 1 · در تاریخ دسامبر 20, 2013 و ساعت 22:50
فرهنگ نژاده ایران کهن
جشن های نیک و زیبای ماهانه ایرانیان:
جشن دیگان
جشنهای چهار گانه دیگان
واژه دی در در ایران باستان به چم دادن و آفریدن و ساختن و بخشودن است و دادار در پارسی از همین ریشه است روز هشتم و پانزدهم و بیست وسوم هر ماهاز گاهشمار زرتشتی (۲دی و۹ دی و ۱۷دی به سالنامه امروزی ) بنام دی است و برایپی بردن و شناخت این سه روز از یکدیگر هر یک از اینها را با نام پس از خودش میخوانده و دی بآذز دی بمهر و دی بدین میگویند چم این سه روز را برای باز شناختن به روز پس از خودش نسبت میدهند.
همچون آِنکه میدانیم روز نخست هر ماه هرمزد یا اورمزد میباشد که نام آفریننده جهان است پس بدینگونه روز نخست (۲۵ آذر به سالنامه امروزی)و هشتم و پانزدهم و بیست وسوم دیماه بنام خداوند است و چون نام ماه و روز یکی میشود هر چهار روز جشن است و خود ماه هم که به چم خداوند است این جشنها را جشن اورمزد و سه دی گویند یعنی نخستین در اورمزد روز و سه دیگر در سه روزی است که هر سه دی نام دارد.
روز اورمزد(نام خداوند) از دیماه: نخستین روز دی ماه باستانی/۲۵ آذر ماه خورشیدی
روز دی بآذر از دیماه: هشتمین روز دی ماه باستانی/۲ دیماه خورشیدی
روز دی بمهر از دی ماه: پانزدهمین روز دی ماه باستانی/۹ دی ماه خورشیدی
روز دی بدین از دی ماه: بیست و سومین روز دی ماه باستانی/۱۷ دی ماه خورشیدی
درود به روان و فروهر پاک پدران و مادران زرتشتی که در این ۳۷۰۰ سال و اندی که از تاریخ دین بهی گذشته با جانفشانی و فداکاری این جشنها و سنتهای نیک را پاسداری کرده و به ما رسانده اند و این خویشکاری ما است که آنرا به همانگونه که است به دست فرزندانمان و آیندگان برسانیم.
’’ بزرگوار و نیکوکار و پیروزگر باد مینوی داداراورمزد رایومند و خردمند، از همه چیز آگاه، دانا، توانا، تواناکننده، آمرزیدار، آمرزش دهنده، بخشاینده، بخشایش گر، دادار همه نیکیها، دهنده همه نیکیها، بازدارنده همه بدیها، پر از فروغ، نیکوکار، بسیار سترگ، پیروزگر، چاره ساز، زورآور، نورانی، آفریدگار، فریادرس، شادی بخش، نامدارترین نامدار، فرمانروای فرمانروایان، نیکوکارترین نیکوکاران، سرورهمه دینداران و دین آوران، چنین باد چنین تر باد.
خشنود نمودن اهورامزدا و خوارنمودن انگره مینو(اندیشه بد) بهترین کارها است برابر اراده نیکوکاران فرا ستاییم اندیشه های نیک، گفتارهای نیک و کردارهای نیک را با اندیشه های نیک و گفتارهای نیک و کردارهای نیک من میپذیرم همه نیک اندیشی و نیک گفتاری و نیک کرداری را. ’’
اورمزد یشت، خرده اوستا
با سپاس از داریوش بهرامی
خرم روز روز نخست از ماه دی است و به فراخور برخورد نام روز با نام ماه که نام خداوند نیز بود در ایران باستان جشن گرفته میشد. روزی بزرگ بود مشحون از آداب و مراسم دینی و غیر دینی. زرتشتیان به ویژه پارسیان این روز را بسیار ارج شمرده و آنرا دی دادار جشن مینامند. ابوریحان بیرونی می وید دیماه را خُورماه نیز میگویند و روز یکم ماه را خره‌روز یا خوره‌روز نامند.
دی صفت میباشد از مصدر «دا» به چم دادن و ساخت و آفریدن و به چم دادار و آفریدگار است و در نامه‌های اوستایی بیشتر بجای واژه اهورامزدا بکار رفته است. اگر با نام سی روز ماه نگر کنید، خواهید دید که روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم هر ماه بنام دی (روز) نامگذاری شده که برای تمیز آنها از یکدیگر، هر یک به نام روز بعدش خوانده شده‌است و اورمزد که آن هم نام خداوند میباشد. بدین گونه اورمزد، دی به آذر، دی به مهر و دی به دین بنابراین در ماه دی چهار روز به نام خدا نامیده شده‌است. کسانی چون نیبرگ و کریستن سن بر آنند که این بخش و نامگذاری دلالت بر آن دارد که در گاه‌شماری و سالنامه اوستایی نیز هفته وجود داشته‌است یا به هر روی ماه را به چهار بخش بخش میکرده‌اند در مواضعی که نام خداوند یا صفت وی تکرار میشده اما به این نظر خرده گیری و انتقادهای بسیاری شده و باره پذیرش نگرفته‌است.
آخرین شب آذر ماه بلندترین شب سال و آخرین روز آذر در سال درست شمسی و کوتاه‌ترین روز سال است. پیروان آیین مهر روز یکم دی را روز زایش خورشید میدانستند چون از این روز به تدریج خورشید بیشتر در آسمان میپاید و شبها کوتاه‌تر و روزها بلندتر میشود. ایرانیان سال را در دورهای از دورهای تاریخی خود از آغاز زمستان و ماه دی یا روز خورشید و ماه خداوند آغاز میکردند و در واقع نوروزشان بود
دیماه
یکم دی/ اورمزد روز
از گرامی‌ترین روزهای ایرانیان به نام «خرم‌روز/ خور روز (خورشید روز)» یا جشن «نود‌روز» (نود روز تا نوروز).
آغاز سال نو در برخی گاهشماریهای ایران باستان که هنوز نیز در پامیر و بدخشان بکار گرفته میشود. دیده شدن خورشید در این روز نه تنها «زایش خورشید» (← سی‌ام آذر) را نوید میدهد، وانگه آغاز روز، ماه، فصل و سال جدید نیز بوده است.
همچنین هنگام جشنی با نام «آب نو» در آذربایجان همراه با تعویض آبِ آب‌انبارها با آبِ تازه و با مراسمی همگانی.
پنجم دی/ سپندارمذ روز
جشنی همراه با بازار عمومی در سُـغد باستان.
یکم، هشتم، پانزدهم و بیست و سوم دی
چهار جشن منسوب به «دی/ دادار» (خداوند/ هرمزد). کوشیار گیلانی در «زیج جامع» این روزها را «دی جشن» مینامد.
چهاردهم دی/ گوش روز
جشن «سیر سور»، جشن گیاه‌خواری و به ویژه خوردن سیر. و نیز روز چیرگی دیوان و کشته شدن جمشید‌شاه در گفته های ایرانی. (در شـاهنامه فـردوسـی نیز پـدیده گوشتخواری پس از جمشید رواج میبابد.)
پانزدهم دی/ دی به مهر روز
جشنی همراه با ساخت تندیسها و پیکرتراشیهایی به ریخت آدم و گاه سوزاندن آن. در برخی متون از این روز بنام «بتیکان» یاد شده است که شاید ریخت دگرگون شده «دیبگان» است.
شانزدهم دی/ مهر روز
هنگام جشن «درامزینان» یا «کاکتل/ کاکثل» در متون ایرانی. جشنی بسیار کهن و استوره‌ای و ناشناخته که نامهای گوناگون آن پیوند با «درفش کاویان» و «گاو کتل/ گاو درفش» را نشان میدهد. در این دستنها «فریدون» نیز جایگاه بارزی دارد و میدانیم که در باورهای کهن، پیوندهای بسیاری میان فریدون و گاو وجود دارد (مانند پرورش فریدون بدست «گاو پُـرمایه/ بَـر مایه» و گرزه «گاو سر» فریدون). گونه‌های گوناگون نامهای این روز و این مراسم، همانند بسیاری از دیگر نامهای کهن، نشانه دیرینگی این آیین و فراموش شدن گونه بنیادی نام آنست. این روز شایددر پیوند با دیده شدن صورت فلکی «گاو/ ثور» نیز بوده است.
بیست‌و‌سوم یا بیست‌وچهارم دی/ دی به دین روز یا دین روز
برابر با سیزدهم ژانویه و جشن تیرگان ارمنیان ایران. (برگرفته از انجمن زرتشتیان آلمان)
جشن دیگان بر شما فرخنده و شادباش — با Khosro Pasargad، پاپک خرمدین، بیتا آپادانا، Kasra Niknam، پاینده ایران و Arash Fa.
پسندیدم · · اشتراک‌گذاری · دسامبر 19, 2013 · ویرایش شده
برترین دیدگاه‌ها
69 نفر این را پسندیده‌‌اند.
29 shares
Simin Tahamtani
پسندیدم · پاسخ · 8 · در تاریخ دسامبر 19, 2013 و ساعت 16:39
Ario Persian جشن دیگان بر شما هم فرخنده و شاد باشد
عالی بود. سپاس♥♥♥
پسندیدم · پاسخ · 1 · در تاریخ دسامبر 20, 2013 و ساعت 13:37
Shahram Javadi شب چله تون خجسته....
پسندیدم · پاسخ · 1 · در تاریخ دسامبر 21, 2013 و ساعت 08:58
Optimum Nutrition Iran باغ بی برگی خنده اش خونیست اشک آمیز جاودان بر اسب یال افشان زردش میچمد در آن.پادشاه فصلها پائیز ..(مهدی اخوان ثالث)
پسندیدم · پاسخ · 1 · در تاریخ دسامبر 20, 2013 و ساعت 22:50