Kamran Mir Hazar Youtube Channel
حقوق بشر، مردم بومی، ملت های بدون دولت، تکنولوژی، ادبیات، بررسی کتاب، تاریخ، فلسفه، پارادایم و رفاه
سابسکرایب

صفحه نخست کابل پرس > ... > سخنگاه 46141

درحاشیهء ترور احمد ولی کرزی ومرور کوتاهی بر رویدادهای ګذشته -قسمت دوم

24 جولای 2011, 23:33, توسط baqi samandar

بخش یک

باقی سمندر
ماه اسد سال ۱۳۹۰
۲۳ ماه جولای سال ۲۰۱۱ میلادی

سلام به همه خوانندګان عزیز ۱
سلام به آقای پرویز بهمن !
مطالب شما را در دو خواندم – شما بهتر میدانید که تایید نمودن یا رد نمودن نبشته شما از طرف یا یا هر انسانی دیګر باعث خشنودی یا ناراحتی شما نخواهد ګردید .
من از دو شاد روان دو نویسنده نامدار
یکی آقای قدیر تره کی و
دیګری از آقای عبدالرحمن پژواک
بخشهای از مقاله شان را در اینجا منتشر میسازم تا مورد توجه شماو خوانندګان ګرامی قرار ګیرد !
اینک میکوشم تا نخست مطلب ای از سالنامه کابل را از سال 1318 خدمت همه خوانندگان ارجمند این صفحات انترنیتی دوباره تایپ نموده و به شما تقدیم نمایم و البته در روز های دیگر و بعدا در پایان از " نژاد نامه افغان " هم مطالبی را خدمت پیش کش مینمایم و در آینده چند مطلبی از " شمس النهار " ، " سراج الا اخبار " و " انیس " – تقدیم خواهم کرد تا با نگاهی از زمان شیر علی خان تا عبد الرحمن خان و حبیب الله خان ، شاه امان الله خان از یک سوی و روابط مسابقه بزرگ کهن میان دو قوای استعماری روسیه و انگلستان در آ ن زمان و طرح ریزی دولت ساخته و پرداخته استعمار آن روز تا سال- 1298 هجری شمسی یا خورشیدی برابر به 1919 میلادی و همچنان مسابقه بزرگ نوین را در جریان گلوبالیسم یا جهانی شدن سرمایه از سوی دیگر در رابطه با افغانستان امروز و ساختن دولت – ملت مطالعه نموده و این بحث اگر ممکن باشد در دور دیگر بازهم ژرفا یابد .
عنوان مقاله در سالنامه کابل " تعاملات حقوقیه و جزائیه ملی " میباشد . مقاله را باهم میخوانیم :

آقای قدیر تره کی در سال ۱۳۱۸ یعنی ۷۲ سال پیش از امروز نوشته بودند !
کوتاه سخن باید جوانان مخصوصا فضلای پشتو باین امر متوجه شوند و سعی کنند تا رفته رفته تا این تعاملات از تمام اقوام و قبائل جمع گردد زیرا بوسیله اینها مقنن میتواند ماهیت قانونی را که وضع میکند دریابد و محققین دیگرمثل علمای تاریخ ، اجتماعیات ، قومیات ، بشریات هرکدام از این وثایق مالزمه های مفیدی برای مشاغل خود میتوانند تهیه کنند راه تحقیقات در زمینه ملیت همین است و نباید آن را از دست داد.
م: قدیر تره کی *1

"تعاملات حقوقیه و جزائیه ملی "
به عقیده من بهترین و مثمر ترین مشغولیت در تحقیقات و تتبعات وضعیت اجتماعی یک ملت تحقیق عرف , عادات و عنعنات اوست زیرا نتیجهء که از این گونه تحقیقات بدست می آید میتواند رهنمای مقننین ، علمای اجتماع و مورخین و... گردد.مقاله ذیل که بقلم جناب عبد الرحمن خان پژواک نگارش یافته نمونهء مختصری از این تحقیقات است و بدون مبالغه و ریا کاری میتوانیم ادعا کنیم که با نوشتن این مقاله و زحمتی که در این راه کشیده اند خدمتی بزرگی را در زمینه خدمات ملی انجام داده اند باین دلیل :
قوانین ونظامات و بالاخره دساتیر همیشه متکی به هم همین عرف و عادات میباشد و هیچ قانونی در دنیا وضع نمیگردد که استناد به تعاملات ملت ننماید و اگر احیانا قانونی متکی به عرف و عادات ملی نباشد آن قانون دوام هم ندارد و زود از پا در می آید و از این جهت است که وضع قوانین بعهده نمایندگان ملت گذاشته شده است. ممالک اروپا پس از چندین قرن تجربه اخیرا باین امر اعتراف نموده متیقن شدند که باید قوانین را برای بنای قدیمه حقوقی و قضائی ملت که آنرا تعاملات نام میگذارند بگذارند .
اگرچه منتسکیو در قرن 18 در کتاب روح القوانین خود گفته بود :
" قوانین مولود ماهیت اشیا میباشد و هر ملت از خود روح علیحده دارد و باید قوانین موضوعه ء او مناسبتی با روح آن ملت داشته باشد ."
ولی در آن روز برو خندیدند و متعصبین انقلاب فرانسه او را مرتجع گفتند اما امروز ثابت شد که آن گفته او راست و معقول بود و گوستاو لو بون در قرن بیست گفته اورا بزبان دیگری چنین افاده کرد :
" قوانین و نظامات یک ملت مولود روح همان ملت است"
اینک وقتی دیده شد مسئله چنین است و نظامات ملت متکی به روح آن ملت میباشد پس تعاملات که یگا نه مظهر روحی ملت است میتواند ماخذ قوانین موضوعه گردد لذا اهمیت این مقاله در عین اینکه مختصر و منحصر به قوانین تعاملی یک قوم و آنهم یک شق آن میباشد خود بخود ظاهر میگردد.
مسا له تعامل امروز در دنیا اهمیت زیادی دارد و حتی در مترقی ترین ملل دنیا بآن اهمیت میدهند مثلا در انگلستان در مسائل تجاریه تا کنون قانون مدون و موضوع وجود ندارد و دعاوی تجارتی بذریعه تعاملات که آنرا کامن لا Camman La میگویند حل و فصل میگردد.
کوتاه سخن باید جوانان مخصوصا فضلای پشتو باین امر متوجه شوند و سعی کنند تا رفته رفته تا این تعاملات از تمام اقوام و قبائل جمع گردد زیرا بوسیله اینها مقنن میتواند ماهیت قانونی را که وضع میکند دریابد و محقیقین دیگرمثل علمای تاریخ ، اجتماعیات ، قومیات ، بشریات هرکدام از این وثایق مالزمه های مفیدی برای مشاغل خود میتوانند تهیه کنند راه تحقیقات در زمینه ملیت همین است و نباید آن را از دست داد.

م: قدیر تره کی *1

عبد الرحمن پژواک : 1318 هجری شمسی- برابر 1939 میلادی :
نوشت :

بنده دوسال قبل بفکر افتادم که در اثر انتظام دوایر مملکتی حا کمیت حکومت و استقرار امن وسلام در دور دست ترین نقاط افغانستان و تقرر قضات شرعی قوانین جزائی ملی روز بروز از بین میروند و هم اکنون اندکی بیش از آن باقی نمانده است و روزی خواهد رسید که دیگر یک تعداد اشخاص معمری که تا کنون مواد قوانین مذ کور را در خاطره های خویش نگاه داشته اند از بین رفته و یک حصه مهم تاریخ مملکت را با خود ببرند. همین بود که از کوچکترین موقع صحبت با خوانین و ریش سفیدان قومی استفاده کرده و یک تعداد یاد داشتها گرد آوردم. در این اواخر قرار خواهش رفقای محترم انجمن ادبی که از اقدام بنده باین کار خبر داشتند پارهء از آن یادداشتها را ترتیب و بصورت مقاله مختصری بسالنامه کابل تقدیم کردم. لذا بعد از تشکر از کسانیکه درین راه بمن معاونت فرموده اند از تمام نویسندگان افغانی که بتوانند در این را خدمت کنند خواهشمندم باین جنبه مهم و قابل افتخار که تا کنون هیچکس از نویسندگان خارج و داخل بدان اقدام نکرده اند عطف توجه فرمایند.
قبل از آنکه داخل موضوع شده و بشرح قوانین ملی بپردازیم لازم است بعضی لغات اصطلاحی پشتو را که ممکن است بعد ها در متن موضوع ذکر شده و بقارئینی که با زبان پشتو و خصوصا با اصطلاحات جزائی آن آشنائی ندارند اسباب زحمت شود شرح بدهیم. بعضی ازین کلمات قراریکه در ستون آینده روشن خواهد شد خیلیها از معنی لغوی خود دور افتاده اند و حتی بکسا نیکه زبان پنبتو لسان مادری انهاست و یا با پنبتو زبانها خیلی سر وکار هم داشته باشند مجهول است :
1 – گتلکه ( پیغله)
پیغله در افغانی کلمه ایست که هر پشتو زبا ن با معنی آن آشناست و حتی اکثر فارسی زبانهای افغانستان نیز در اثر اینکه خیلی رایج است شاید از آن بیخبر نبوده و بدانند که دختران جوان را پیغله میگویند ولی کلمه دیگری نیز در بین پشتونها معمول است که هر چند بایست آنرا یک کلمه جداگانه و مستقل بدانیم ولی باز هم این کلمه ترکیبی است از ( گته ) بمعنی انگشت و« لکول » به معنی لغوی استاده کردن و یا لکیدل به معنی « ایستاده شدن » ترکیب یافته است ولی باید دانست که کلمهء « ایستاده شدن » یا « ایستاده کردن » فارسی را در مقا بل « لکول » یا « لکیدل » زبان پشتو استعمال میکنیم برحسب ضرورت احتیاج است و کلمه دیگری در زبان فارسی به نظر نگارنده نخورده است که بصور کلی بتواند در مورد استعمال خویش با کلمهء پنبتو تطبیق شود- مثلا این جمله فارسی را که « احمد برخواست ( ایستاد ) » در زبان پشتو « احمد لک شو » ترجمه کنیم. بهر کیف اگر در زبان فارسی کلمهء وجود ندارد که معنی « لکیدل » یا « لکول » را بطور کامل افاده کند دیگری وجود دارد که بکلی معادل کلمهء ترکیبی فارسی « انگشت نما » واضح میگردد.
بیائیم بر سر اصل موضوع :
طبعا هنگامیکه دختر جوان میشود و بر مرحله « پیغله » ( دوشیزه ) پا میگزارد « انگشت نما » گردیده و چشم امید جوانان به همسری او باز گردیده توجه این وآن را جلب میکند. لذا افغانها اورا گتلکه میگویند.
ولی فرقیکه در این کلمهء « گتلکه » پنبتو و کلمه « انگشت نما ی» فارسی موجود است همینقدر است که در زبان فارسی « انگشت نما » بطور خاص مفهوم دوشیزه را اداء نمیکند ولب کلمه « گتلکه» در زبان پشتو عینا مرادف « پیغله » بوده و قراریکه قبلا نیز اشاره رفت حد مرحله دو شیزگی را نیز تعین می کند.
2- رونی : - دختر شیر خواره را میگویند.


بخش دوم بعدن منتشر میګردد

جستجو در کابل پرس