یک پاسخ کوتاه ترکتباران افغانستان به چرندیات آقای دکتر هارون امیر زاده
13 نوامبر 2013, 18:26, توسط عیار
قسمت سوم وآخر
فوفلزائی در قسمت تعداد قزلباشان با احمد شاه ابدالی كه منحیث گارد محافظ داشته در حدود بیش از چهارده هزار نفر می آورد . و این برعلاوه آنكه خوانین قزلباشیه در شهرهاییكه با اقوام خود زندگی میكردند ، هریك در جنگ ها با اقوام خود اشتراك میكردند و علاوه بر آن سردار مراد خان كه امروز بنام مرادخانی یاد میشود قوای علاحیده از قزلباش را با خود داشت.
قزلباش در افغانستان علاوه ازینكه نفوس شان زیاد میباشد ، در سیاست و دفتر داری خاصتآ در حكومات درانی ها و محمدزائی ها نقش عمده را داشتند ، چنداول ، ریكا خانه و دیگر مناطق کابل مردمان تورك قزلباش میباشند كه اكثریت قاطع شان درین سالهای اخیر زبان اصلی شان توركی را از دست داده و بزبان فارسی تكلم مینمایند ، و دلچسپ تر اینكه یك تعداد شان سرداران بزرگ فارسی چون ارواح شاد پروفیسور داكتر عبدالاحمد جاوید وغیره میباشند.
درمیان قزلباشان گروه های زیادی از ایشان اهل سنت چون استاد جاوید میباشند ولی كثیری از آنها پیرو حضرت امام جعفر صادق ( رح ) هستند ، زمانیكه در كابل ویا در ساحات دیگر افغانستان نام از قزلباش برده میشود ، فورآ دانسته میشود كه او تورك و شیعه است . در بالا گفتیم كه اساسآ قزلباشان و شیخ اعلی آنها همه سنیان بودند ولی بخاطر جاه طلبی صفویان جاه طلب و حكومت خواه ، بخاطر مقابله با خلافت اسلامی توركیه حنفی مذهب ، شیعه را تقویت و انكشاف دادند.
از همان افكار منحوس و منفور صفویان تخت طلب بود كه ریاست ظاهری را به خانقآه باطنی ترجیح دادند و اختلافات شیعه و سنی را دامن زدند و از همان است كه اختلافات مذهبی را انگلیسها آله دست خود قرار دادند و ایران شیعه را برعلیه توركیه سنی و تورك های حنفی را برضد شیعه ایرانی قرار دادند و یكبار دیگر مردمان گوسفند مزاج شرق ثابت كردند كه آنها آله دست بیگانگان میباشند بدون اینكه بدانند عاملان اصلی كی ها اند وفرق بین شیعه و سنی چیست و هردو یكیست و هردو خدای مشترك ، پیغمبر مشترك و كتاب مشترك دارند.
یكی از علت هائیكه ایرانی ها بوقت شاه بدهل امریكائی رقصیدند ، و عرب ها بساز انگلیس پایكوبی میكردند دلیلش آن بود كه جهان غرب میخواست خلافت اسلامی توركیه را ریشه كن نماید و اروپا از هیبت آنها در امان باشد و حكومتی ضعیفی را در آسیای صغیر برقرار سازد كه بعداًز صلاح الدین ایوبی تا زمان سلطان عبدالحمید ایجاد شده بود.
شیعه ها ویا قزلباشان به كابل ، قندهار ، هرات ، ولایات شمال و ساحات مركزی زیاد میباشند ، اما قزلباشان عمومآ از دوره نادرقلی خان افشار توركمن در افغانستان وارد شدند . یك گروپ زیاد قزلباشان كابل مخصوصآ سنی ها از اخلاف آنهائی میباشند كه نادر افشار آنها را بخاطر دفاع بشكل دیوار در مقابل هند در كابل مستقر نموده بود و از آنست كه ایشان در كابل ماندند و اولاده آنها مردمان با فرهنگ و دانش افغانستان شدند. و دیگر اینكه قزلباشان مهمترین ركن شاهنشاهی احمد شاه و اولاده او را تشكیل میدادند و از آنست كه میرزایان زیادی با اعلیحضرت تیمورقلی (تیمورشاه میرزا) فرزند احمدشاه ملتانی بكابل نقل مكان میكردند.
یكی از علت های مهم كامیابی های امیر دوست محمد كه از مادر تورك جوانشیر بود ، این بود كه وی هرگاه مشكلی برایش پیش میشد ویا مشكلی را میخواست حل نماید به قزلباش ها رجوع میكرد . حتی به استناد تاج التواریخ تآلیف امیر عبدالرحمن ، مادر امیر محمد افضل و امیر محمد اعظم تورك طهماسی ویا بعباره دیگر از جمله توركان صفوی بود.
این نگارنده زمانیكه بسال ۲۰۰۳ میلادی به شبرغان مركز جوزجان عازم شدم ، گروپ هفت نفره را بریاست لطیفی زیارت كردم كه میگفتند آنها قزلباش و به نمایندگی قزلباشان افغانستان آمده اند و تعداد مجموعی كلی قزلباشان را در افغانستان یك ملیون قلمداد كردند و گفتند كه احصائیه بشمول آنهائی است كه تعدادی از آنها با اقوام هضم و منحل شدند ، ولی همینقدر میدانند كه اصلیت شان به تورك های قزلباش میرسد .
قزلباشان را اگرچه در منشآ از توركیه عثمانی معرفی داشتیم ولی در زمان حكومت صفویان ، توركان دیگر علی الخصوص توركان آذری ، قبچاق ، تاتار ، توركمن ، قره چای وغیره علاوه شدند و در طول دوصد سال و بیش از آن از حكومت های صفوی حراست كردند وبیش از دو صد سال به حكومات پشتون نژاد افغانستان خیر و بركت شان رسیده است.
استاد محمد آصف آهنگ فرزند میرزا مهدی جان چنداولی قزلباش و منشی اعلیحضرت شاه امان الله غازی یك یادداشت را برایم فرستاد كه آوردن آن درین قسمت مقاله عاری از فائده نمیباشد و آن نوته ، اقوام مختلف قزلباشانیست كه در گارد محافظ احمد شاه شامل و پادشاهی او را تقویت میبخشیدند:
قوتولوها، ایرلو، گندوزلو، جلایر، جلال وند، قرق لو، فیلی، زعفران لو، قزاق، قلماق، افشارارشلو، افشار احمد لو، ایران لو، افشار قاسملو، دلفان، سالاروند، افشار استاجلو، كیوان لو، قرائی، عمارلو، نیكالو، یموت، شاملو ( ازین دانسته میشود كه احمد شاملو شاه و سلطان شعر نو از طائفه قزلباش و تورك میباشد ) .
باجلان شارلو « در بحث شار ها گفته شد كه از "شیران" -شاران درست تر است و طوریكه اینجا هم میابیم كه كلمه "شار" كه از آن "شارلو" ساختند از همان ریشه شار است كه ذكر نمودیم »، جلیل وند، قراچورلو، جاف، چارنگ، چاچ « كلمه چاچ هم قدیم است و نام سابق شهر تاشكند كنونی میباشد » ، خواجو ، خدابنده لو باقلان و بهتوی . (( درینجا لازم به تذكر است، پسوند "لو" كه در اكثریت كلمات فوق الذكر ضمیمه گردیده است، به معنی "نسبت" میباشد و این پسوند نسبتی به پنج قسم مورد استعمال دارد « لو ، لی ، لق ، لیك ، لیغ » فرق استعمال این پسوند ها ازیكطرف در میان اقوام مختلف تورك محسوس و مشهود است و از جانب دیگر مربوط به نحوه تلفظ كلمه ، نسبت داده شده میگردد . "لو" كه شكل كلاسیك و قدیمی پسوند نسبتی است ، اوزبیكان افغانستان بخصوص در ولایات فاریاب ، سرپل و جوزجان پسوند نسبتی "لی" را بكار میبرند مثلآ المارلی ، قیصارلی ، خواجه موسی لی - یعنی الماری ، قیصاری و خواجه موسی یی .همین پسوند میتواند در بعضی از اقوام توركتبار افغانستان ویا تورك های آسیای میانه"لیك" استعمال گردد ، چنانچه قزاق ، تاتار ، باشقر و بعضی دیگر "لق" ویا "لیغ" را بكار میبرند .مانند المارلق ، قیصارلق قسمیكه بعضی از اتنیك های تورك تبار "لیغ" را بكار میبرند .در آذربایجان اگر در اسم فاعل "محمد لی"بگوید و درعین حال به اسم مكان نسبت دهد "گنجی لیك " یعنی از گنجه میگوید خلاصه هر پنج این پسوند ها یكی بوده و بزبان توركی "پسوند نسبتی" میباشد .- ویراستار (( .
در نتیجه جمله قزلباشان در جمله توركان بشمار میآیند و ازینكه آیا آنها بیك ملیون میرسند ویا نمیرسند موضوع بحث ما نیست ، زیرا در افغانستان احصائیه گیری دقیق صورت نگرفته ولی یك موضوع را میپذیریم كه قزلباشان در احصائیه توركان افغانستان شامل میباشند
قسمت سوم وآخر
فوفلزائی در قسمت تعداد قزلباشان با احمد شاه ابدالی كه منحیث گارد محافظ داشته در حدود بیش از چهارده هزار نفر می آورد . و این برعلاوه آنكه خوانین قزلباشیه در شهرهاییكه با اقوام خود زندگی میكردند ، هریك در جنگ ها با اقوام خود اشتراك میكردند و علاوه بر آن سردار مراد خان كه امروز بنام مرادخانی یاد میشود قوای علاحیده از قزلباش را با خود داشت.
قزلباش در افغانستان علاوه ازینكه نفوس شان زیاد میباشد ، در سیاست و دفتر داری خاصتآ در حكومات درانی ها و محمدزائی ها نقش عمده را داشتند ، چنداول ، ریكا خانه و دیگر مناطق کابل مردمان تورك قزلباش میباشند كه اكثریت قاطع شان درین سالهای اخیر زبان اصلی شان توركی را از دست داده و بزبان فارسی تكلم مینمایند ، و دلچسپ تر اینكه یك تعداد شان سرداران بزرگ فارسی چون ارواح شاد پروفیسور داكتر عبدالاحمد جاوید وغیره میباشند.
درمیان قزلباشان گروه های زیادی از ایشان اهل سنت چون استاد جاوید میباشند ولی كثیری از آنها پیرو حضرت امام جعفر صادق ( رح ) هستند ، زمانیكه در كابل ویا در ساحات دیگر افغانستان نام از قزلباش برده میشود ، فورآ دانسته میشود كه او تورك و شیعه است . در بالا گفتیم كه اساسآ قزلباشان و شیخ اعلی آنها همه سنیان بودند ولی بخاطر جاه طلبی صفویان جاه طلب و حكومت خواه ، بخاطر مقابله با خلافت اسلامی توركیه حنفی مذهب ، شیعه را تقویت و انكشاف دادند.
از همان افكار منحوس و منفور صفویان تخت طلب بود كه ریاست ظاهری را به خانقآه باطنی ترجیح دادند و اختلافات شیعه و سنی را دامن زدند و از همان است كه اختلافات مذهبی را انگلیسها آله دست خود قرار دادند و ایران شیعه را برعلیه توركیه سنی و تورك های حنفی را برضد شیعه ایرانی قرار دادند و یكبار دیگر مردمان گوسفند مزاج شرق ثابت كردند كه آنها آله دست بیگانگان میباشند بدون اینكه بدانند عاملان اصلی كی ها اند وفرق بین شیعه و سنی چیست و هردو یكیست و هردو خدای مشترك ، پیغمبر مشترك و كتاب مشترك دارند.
یكی از علت هائیكه ایرانی ها بوقت شاه بدهل امریكائی رقصیدند ، و عرب ها بساز انگلیس پایكوبی میكردند دلیلش آن بود كه جهان غرب میخواست خلافت اسلامی توركیه را ریشه كن نماید و اروپا از هیبت آنها در امان باشد و حكومتی ضعیفی را در آسیای صغیر برقرار سازد كه بعداًز صلاح الدین ایوبی تا زمان سلطان عبدالحمید ایجاد شده بود.
شیعه ها ویا قزلباشان به كابل ، قندهار ، هرات ، ولایات شمال و ساحات مركزی زیاد میباشند ، اما قزلباشان عمومآ از دوره نادرقلی خان افشار توركمن در افغانستان وارد شدند . یك گروپ زیاد قزلباشان كابل مخصوصآ سنی ها از اخلاف آنهائی میباشند كه نادر افشار آنها را بخاطر دفاع بشكل دیوار در مقابل هند در كابل مستقر نموده بود و از آنست كه ایشان در كابل ماندند و اولاده آنها مردمان با فرهنگ و دانش افغانستان شدند. و دیگر اینكه قزلباشان مهمترین ركن شاهنشاهی احمد شاه و اولاده او را تشكیل میدادند و از آنست كه میرزایان زیادی با اعلیحضرت تیمورقلی (تیمورشاه میرزا) فرزند احمدشاه ملتانی بكابل نقل مكان میكردند.
یكی از علت های مهم كامیابی های امیر دوست محمد كه از مادر تورك جوانشیر بود ، این بود كه وی هرگاه مشكلی برایش پیش میشد ویا مشكلی را میخواست حل نماید به قزلباش ها رجوع میكرد . حتی به استناد تاج التواریخ تآلیف امیر عبدالرحمن ، مادر امیر محمد افضل و امیر محمد اعظم تورك طهماسی ویا بعباره دیگر از جمله توركان صفوی بود.
این نگارنده زمانیكه بسال ۲۰۰۳ میلادی به شبرغان مركز جوزجان عازم شدم ، گروپ هفت نفره را بریاست لطیفی زیارت كردم كه میگفتند آنها قزلباش و به نمایندگی قزلباشان افغانستان آمده اند و تعداد مجموعی كلی قزلباشان را در افغانستان یك ملیون قلمداد كردند و گفتند كه احصائیه بشمول آنهائی است كه تعدادی از آنها با اقوام هضم و منحل شدند ، ولی همینقدر میدانند كه اصلیت شان به تورك های قزلباش میرسد .
قزلباشان را اگرچه در منشآ از توركیه عثمانی معرفی داشتیم ولی در زمان حكومت صفویان ، توركان دیگر علی الخصوص توركان آذری ، قبچاق ، تاتار ، توركمن ، قره چای وغیره علاوه شدند و در طول دوصد سال و بیش از آن از حكومت های صفوی حراست كردند وبیش از دو صد سال به حكومات پشتون نژاد افغانستان خیر و بركت شان رسیده است.
استاد محمد آصف آهنگ فرزند میرزا مهدی جان چنداولی قزلباش و منشی اعلیحضرت شاه امان الله غازی یك یادداشت را برایم فرستاد كه آوردن آن درین قسمت مقاله عاری از فائده نمیباشد و آن نوته ، اقوام مختلف قزلباشانیست كه در گارد محافظ احمد شاه شامل و پادشاهی او را تقویت میبخشیدند:
قوتولوها، ایرلو، گندوزلو، جلایر، جلال وند، قرق لو، فیلی، زعفران لو، قزاق، قلماق، افشارارشلو، افشار احمد لو، ایران لو، افشار قاسملو، دلفان، سالاروند، افشار استاجلو، كیوان لو، قرائی، عمارلو، نیكالو، یموت، شاملو ( ازین دانسته میشود كه احمد شاملو شاه و سلطان شعر نو از طائفه قزلباش و تورك میباشد ) .
باجلان شارلو « در بحث شار ها گفته شد كه از "شیران" -شاران درست تر است و طوریكه اینجا هم میابیم كه كلمه "شار" كه از آن "شارلو" ساختند از همان ریشه شار است كه ذكر نمودیم »، جلیل وند، قراچورلو، جاف، چارنگ، چاچ « كلمه چاچ هم قدیم است و نام سابق شهر تاشكند كنونی میباشد » ، خواجو ، خدابنده لو باقلان و بهتوی . (( درینجا لازم به تذكر است، پسوند "لو" كه در اكثریت كلمات فوق الذكر ضمیمه گردیده است، به معنی "نسبت" میباشد و این پسوند نسبتی به پنج قسم مورد استعمال دارد « لو ، لی ، لق ، لیك ، لیغ » فرق استعمال این پسوند ها ازیكطرف در میان اقوام مختلف تورك محسوس و مشهود است و از جانب دیگر مربوط به نحوه تلفظ كلمه ، نسبت داده شده میگردد . "لو" كه شكل كلاسیك و قدیمی پسوند نسبتی است ، اوزبیكان افغانستان بخصوص در ولایات فاریاب ، سرپل و جوزجان پسوند نسبتی "لی" را بكار میبرند مثلآ المارلی ، قیصارلی ، خواجه موسی لی - یعنی الماری ، قیصاری و خواجه موسی یی .همین پسوند میتواند در بعضی از اقوام توركتبار افغانستان ویا تورك های آسیای میانه"لیك" استعمال گردد ، چنانچه قزاق ، تاتار ، باشقر و بعضی دیگر "لق" ویا "لیغ" را بكار میبرند .مانند المارلق ، قیصارلق قسمیكه بعضی از اتنیك های تورك تبار "لیغ" را بكار میبرند .در آذربایجان اگر در اسم فاعل "محمد لی"بگوید و درعین حال به اسم مكان نسبت دهد "گنجی لیك " یعنی از گنجه میگوید خلاصه هر پنج این پسوند ها یكی بوده و بزبان توركی "پسوند نسبتی" میباشد .- ویراستار (( .
در نتیجه جمله قزلباشان در جمله توركان بشمار میآیند و ازینكه آیا آنها بیك ملیون میرسند ویا نمیرسند موضوع بحث ما نیست ، زیرا در افغانستان احصائیه گیری دقیق صورت نگرفته ولی یك موضوع را میپذیریم كه قزلباشان در احصائیه توركان افغانستان شامل میباشند