بزرگمهر دانا، شیفته و دلباخته ايران و دوستدار مردم ایران:
آنچه هستید شما را بهتر میشناساند تا آنچه میگویید
"بزرگمهر بختگان" از فيلسوفان و انديشمندان ايران است که در زمان انوشيروان نخست وزير ايران میشود. وزيری بود کارآمد و دانا.
به نوشته‌ی تبری: «بزرگمهر بختگان يک آدم تاريخیست. نام پدرش بختگ به چم رهايی يافتن است.
نظامی میسراید:
بزم نوشيروان سپهری بود
کز جهانش بزرگمهری بود.
منوچهری میسراید:
سیسد وزير گيری بيش از بزرگمهر
سيسد امير بندی بيش از سپنديار.
خاقانی میسراید:
ما را چه باک مزدک و بيم بزرجمهر
چون او قباد توانای نوشيروان ماست.
بزرگمهر دانا، خردمند، دلباخته ايران و دوستدار مردم بوده است تا جاییکه از تاريخ به افسانه و استوره میرود. انديشمندی فرزانه و بالندگیست در تاریخ اندیشه‌ی ایران زمین. در نسکهای کهن نگاری آمده است: نخست بزرگمهر برای آموزش و پرورش فرزند انوشیروان، هرمز، گماشته شده بود. هرمز نسبت به بزرگمهر خوش رفتاری ننمود و استاد را از خود آزرد ولی چندی پس از کرده خود پشیمان شد و جایگاه بزرگمهر بالا گرفت تا آنکه به وزارت رسید و در کارهای کشوری با شایستگی بسیار به شاه خدمت نمود. داستانهای بسیار از خردمندی او گفته‌اند. از داستانهای نامور بزرگمهر پاسخی است به این پرسش که: «بزرگترین بدبختی برای آدمی چیست؟»
فیلسوف یونانی گفت: پیری و کُودنی که با تنگدستی و نداری باهم باشد. دانشمند هندی گفت: بیماریهای جسمی که با دردهای روانی فزون گردد. بزرگمهر گفت: که آدمی ببیند که زندگی اش نزدیک به پایان است و کارِ نیکی نکرده، این بدترین بدبختیهاست.
گویند هنگامیکه پادشاه هند شطرنج را نزد پادشاه ایران فرستاد بزرگمهر رازهای آنرا نویابی کرد و در برابر آن بازی نَرد را پدید آورد.
وزيركُشى در تاريخ ايران تا برامكه و اميركبير ادامه يافته است و بزرگمهر هم یکی از این وزیران است که شاید به شوند آنکه بیش از آنچه که باید بداند میدانست، کشته شد.
بزرگمهر آثار ارجمندی از خود به يادگار نهاد: نسکی بنام «پیروزنامه» که پورسينا آنرا برای سامانيان از پهلوی برگردان كرده‌است. اين نوشتار پرسش و پاسخهايی میان شاه و بزرگمهر است و نیز نسکی به نامه‌ی «پندنامه‌ی بزرگمهر بختگان به انوشيروان» كه انبوه ای است از سخنان پراکنده و داستانها و گفته ها و به «یادگار بزرگمهر» نامور است. یادگار بزرگمهر جزو نوشته‌های پهلوی چاپ جاماسپ‌جی دستور مینوچهر جی جاماسپ-آسانا است. درونمایه این نسک نزدیک به ۲۶۳ پند و اندرز است. با سنجش نوشته‌ی یادگار بزرگمهر با گفتاری از شاهنامه فردوسی بنام «پند دادن بوزرجمهر نوشین‌روان را» میتوان به این نکته پی‌برد که بیگمان این نوشته‌ی پهلوی یکی از سرچشمه‌های شاهنامه بوده و آنرا فردوسی خود و یا مهربانِ سرای او از پهلوی برگردان کرده است. گزیده‌ای از این پند نامه در اینجا آورده میشود:
به نوشته‌ی تاریخ گزیده:
«خردوران همیشه به راه آزادگان و راستان میروند»
«آنچه به خویشتن روا نداری، به دیگران روا مشمار.»
«آنچه هستید شما را بهتر میشناساند تا آنچه میگویید.»
«آنکه از نابودنیها امید برید، همواره به شادی زیست.»
«نیرومندترین پایه بنای مهر و دوستی، کتمان اسرار دوستان است.»
«از بسیار کشتن ِ جانوران پرهیز کن! تا از سرانجام بد ِآن در پناه باشی.»
«بخشش از کسانی نیکو است که توانايی تلافی و تاوانگری گرفتن دارند.»
«دانش برترین داده های یزدان پاک است. خردمند همیشه سرور است»
«بوزرجمهر گفت استاد را پرسیدم کارها به کوشش است یا سرنوشت، گفت: کوشش سرنوشت را انگیزه است»
«از انگ زده دور شو»
«بوزرجمهر گفت استاد را پرسیدم نیکی کردن به یا از بدی دور بودن، گفت: از بدی دور بودن سر ِ همه نیکوییها است».
( گروه اندیشه - تارنمای امرداد)
بزرگمهر دانا، شیفته و دلباخته ايران و دوستدار مردم ایران:
آنچه هستید شما را بهتر میشناساند تا آنچه میگویید
"بزرگمهر بختگان" از فيلسوفان و انديشمندان ايران است که در زمان انوشيروان نخست وزير ايران میشود. وزيری بود کارآمد و دانا.
به نوشته‌ی تبری: «بزرگمهر بختگان يک آدم تاريخیست. نام پدرش بختگ به چم رهايی يافتن است.
نظامی میسراید:
بزم نوشيروان سپهری بود
کز جهانش بزرگمهری بود.
منوچهری میسراید:
سیسد وزير گيری بيش از بزرگمهر
سيسد امير بندی بيش از سپنديار.
خاقانی میسراید:
ما را چه باک مزدک و بيم بزرجمهر
چون او قباد توانای نوشيروان ماست.
بزرگمهر دانا، خردمند، دلباخته ايران و دوستدار مردم بوده است تا جاییکه از تاريخ به افسانه و استوره میرود. انديشمندی فرزانه و بالندگیست در تاریخ اندیشه‌ی ایران زمین. در نسکهای کهن نگاری آمده است: نخست بزرگمهر برای آموزش و پرورش فرزند انوشیروان، هرمز، گماشته شده بود. هرمز نسبت به بزرگمهر خوش رفتاری ننمود و استاد را از خود آزرد ولی چندی پس از کرده خود پشیمان شد و جایگاه بزرگمهر بالا گرفت تا آنکه به وزارت رسید و در کارهای کشوری با شایستگی بسیار به شاه خدمت نمود. داستانهای بسیار از خردمندی او گفته‌اند. از داستانهای نامور بزرگمهر پاسخی است به این پرسش که: «بزرگترین بدبختی برای آدمی چیست؟»
فیلسوف یونانی گفت: پیری و کُودنی که با تنگدستی و نداری باهم باشد. دانشمند هندی گفت: بیماریهای جسمی که با دردهای روانی فزون گردد. بزرگمهر گفت: که آدمی ببیند که زندگی اش نزدیک به پایان است و کارِ نیکی نکرده، این بدترین بدبختیهاست.
گویند هنگامیکه پادشاه هند شطرنج را نزد پادشاه ایران فرستاد بزرگمهر رازهای آنرا نویابی کرد و در برابر آن بازی نَرد را پدید آورد.
وزيركُشى در تاريخ ايران تا برامكه و اميركبير ادامه يافته است و بزرگمهر هم یکی از این وزیران است که شاید به شوند آنکه بیش از آنچه که باید بداند میدانست، کشته شد.
بزرگمهر آثار ارجمندی از خود به يادگار نهاد: نسکی بنام «پیروزنامه» که پورسينا آنرا برای سامانيان از پهلوی برگردان كرده‌است. اين نوشتار پرسش و پاسخهايی میان شاه و بزرگمهر است و نیز نسکی به نامه‌ی «پندنامه‌ی بزرگمهر بختگان به انوشيروان» كه انبوه ای است از سخنان پراکنده و داستانها و گفته ها و به «یادگار بزرگمهر» نامور است. یادگار بزرگمهر جزو نوشته‌های پهلوی چاپ جاماسپ‌جی دستور مینوچهر جی جاماسپ-آسانا است. درونمایه این نسک نزدیک به ۲۶۳ پند و اندرز است. با سنجش نوشته‌ی یادگار بزرگمهر با گفتاری از شاهنامه فردوسی بنام «پند دادن بوزرجمهر نوشین‌روان را» میتوان به این نکته پی‌برد که بیگمان این نوشته‌ی پهلوی یکی از سرچشمه‌های شاهنامه بوده و آنرا فردوسی خود و یا مهربانِ سرای او از پهلوی برگردان کرده است. گزیده‌ای از این پند نامه در اینجا آورده میشود:
به نوشته‌ی تاریخ گزیده:
«خردوران همیشه به راه آزادگان و راستان میروند»
«آنچه به خویشتن روا نداری، به دیگران روا مشمار.»
«آنچه هستید شما را بهتر میشناساند تا آنچه میگویید.»
«آنکه از نابودنیها امید برید، همواره به شادی زیست.»
«نیرومندترین پایه بنای مهر و دوستی، کتمان اسرار دوستان است.»
«از بسیار کشتن ِ جانوران پرهیز کن! تا از سرانجام بد ِآن در پناه باشی.»
«بخشش از کسانی نیکو است که توانايی تلافی و تاوانگری گرفتن دارند.»
«دانش برترین داده های یزدان پاک است. خردمند همیشه سرور است»
«بوزرجمهر گفت استاد را پرسیدم کارها به کوشش است یا سرنوشت، گفت: کوشش سرنوشت را انگیزه است»
«از انگ زده دور شو»
«بوزرجمهر گفت استاد را پرسیدم نیکی کردن به یا از بدی دور بودن، گفت: از بدی دور بودن سر ِ همه نیکوییها است».
( گروه اندیشه - تارنمای امرداد)