باقی سمندر
۲۱ رمضان – اسد - سال ۱۳۹۰ خورشیدی
۲۱ آګست سال ۲۰۱۱ میلادی
پیوسته به ګذشته
سلام به خوانندګان ارجمند کابل پرس? !
سلام به هموطنانی که با نوشتن یادداشتهای خویش نظریات وپرسشهای شان را مطرح ساختند .
چند ساعت پیش بشما قول دادم که بعد ازمطالعه نمودن اسناد تاریخی در مورد پرسشهای شما نظرم را منسجم نموده وبرایشما مینویسم .
اینک میکوشم هرچه فشرده تر بنویسم .
یکبار بایست به هشتاد وهفت سال پیش از حالا در زمان شاه امان الله برګردم و یکبار هم ګامی به یکصد وبیست سال پیش از امروزدر زمان امیر عبدالرحمن یا پدرکلان شاه امان الله بګذارم تا بتوانم پاسخی به سوالهای شما بیابم.
« بدین ترتیب ، هزاره ها در جنګی که عبدالرحمان علیه آنان اعلام کرده بود، هم در معرض تبعیض قومی قرار داشتند ، جنګی که درآڼ او از ارتکاب هیچ نوع بی رحمی مضایقه نکرد....
سه سال بین ۱۸۹۰ میلادی تا ۱۸۹۳ میلادی اهمیت خاصی در تاریخ جامعه هزاره دارد ، طی این سالها بود که ساختار سنتی پایدار جامعه هزاره کاملا نابود شد واین امر ماهیت تولید، اداره،رهبری ودیګر نهادهای سنتی موجود دراین جامعه را درمعرض تحول مستمر قرار داد در ادامه همین تحولات بود که جوانه های یک ساختار جدید سر برآورد.این زمان ، پایان دوره ای بود که قرن ها پیش آغاز شده بود وشروع دوره دیګرکه تا دهه ۱۹۷۰ میلادی طول کشید ـــ----»
« دلایل قیامهای هزاره ها
تیمور خانف قیامهای راکه قبل از ۱۸۹۰ میلادی شروع شد وتا پایان سال ۱۸۹۳ میلادی به طول انجامید ، به سه دوره تقسیم میکند :
۱-
مرحله اول : که دهه ۱۸۸۰میلادی/۱۲۶۰ خورشیدی را در برمیګیرد
۲-
مرحله دوم : نیمه اول دهه ۱۸۹۰ میلادی/ ۱۲۷۰شمسی را شامل میشودکه خود به دودوره قابل تقسیم است
الف ) آپریل ۱۸۹۲ تا ژانویه ۱۸۹۳ میلادی ( حمل – فروردین۱۲۷۱ تا جدی/ دی ۱۲۷۲ شمسی )
ب )ژانویه تا اوت۱۸۹۳ میلادی ( جدی ۱۲۷۱ تا اسد / مرداد۱۲۷۲ شمسی )
۳-
مرحله سوم : که از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی تااوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی/۱۲۸۰ شمسی را در بر میګیرد . »
« عوامل اصلی قیامها تاکنون به وضوح ودقت دسته بندی نشده است .
برخی مورخان براختلاف میان حکومت مرکزی ومیر های هزاره انګشت میګذارند وبعضی دیګر برفشار های اقتصادی واجتماعی سرکوب کننده و غیر عادلانه که بر این مردم وارد می آمد، تکیه میکنند .بی تردید اینها عوامل دخیل هستند . اما به نظر من عوامل مهمتر دیګری نیز وجود دارد...
تمرکزګرایی در مقابل تمرکز زدایی
« کاکر مینویسد : سیاست امیر شکستن قدرت هزاره ها بود که به عنوان یک ګروه قومی نواحی کوهستانی درهم فشردهای را اشغال کرده و خطر بالقوه برای افغانستان به شمار می آمدند .»
«مقابله با قدرت مرکزی به طور ګسترده عامل این قیامها عنوان شده است اما در حقیقت این توجیهی است که زمامدران معمولا آنرا به عنوان ابزاری جهت تبرا جستن خود نسبت به رویه شان در مقابل اقلیت های قومی و مخالفان سیاسی به کار ګرفته اند »
سید عسکرموسوی نظر خود را چنین بیان میدارد :
« من منکر وجود اختلاف در افغانستان میان میرهای هزاره ، بیګ های ازبک ، خانهای افغان و امیر کابل نیستم اما درمورد قیام هزاره ها من معتقدم که مخاطرات احتمالی این کشمکشها در درجه دوم اهمیت قرار دارد . زیرا ما میدانیم که عبدالرحمان شدیدامورد حمایت بریتانیا بود ومقادیر زیادی کمک مالی و تسلیحات از این طریق دریافت میکرد . پس لازم نبود از این بابت نګرانی داشته باشد . این وجه در اوایل سالانه یک ملیون ودوصد هزار کلدارو بعد ها یکملیون و هشتصد هزار کلدار بود ..»
اختلافات طبقاتی
« اکرم یاری از هزاره های جاغوری که پس از سال ۱۹۷۹ میلادی توسط رژیم کابل به قتل رسید – یکی ازاین تحلیل ګران است . او مطالعه جالبی در مورد توسعه بورژوازی در افغانستان انجام داده و اختلاف بین هزاره ها و عبدالرحمن را اساسا نوعی اختلاف طبقاتی می داند که هرکدام از طرفین از منافع ( طبقاتی ) خود دفاع میکردند »
... سید عسکر موسوی مینویسدکه :
« بررسی طبقاتی قیامهای هزاره تنها زمانی میتواند درست باشد که تعریف روشنی از « طبقه » در افغانستان آن زمان بدست آید . از آنجا که چنین تعریفی تا به حال وجود نداشته و یا تلاشی برای رسیدن به آن صورت نګرفته است ، درستی این نظریه به طور جدی زیر سوال می رود ...»
اختلافات قبیله ای
در این مورد سید عسکر موسوی براین نظر است که :
« از نظر اغلب نویسندګان افغانستانی اختلافات قبیله ای ریشه دار دلیل عمده قیامهای هزاره ها بوده است . براساس این نظریه جنګهای مداوم عبدالرحمن علیه قبایل و طوایف مختلف افغانستان را میتوان براساس اختلافات لاینحل و دراز مدت قبیلوی که بعضی از آنها قرنها ادامه داشت ، توجیه کرد. همچنین این اختلاف نظر به « مناقشات تاریخی» که ریشه های آن به سالهای ۱۷۴۷ میلادی برمیګردد ، نیز قابل بررسی است
علاقمندان عزیز
شما میتوانید کتاب نامبرده از آقای سید عسکر موسوی را بیابید وادامه بحث را با قبول زحمت مطالعه نمایید .
من اګر وقت کافی بیابم بازهم برایشما نه تنها از این اثر بلکه از آثار دیګر نیز نمونه کلام خواهم آورد.
سپاس
باقی سمندر
باقی سمندر
۲۱ رمضان – اسد - سال ۱۳۹۰ خورشیدی
۲۱ آګست سال ۲۰۱۱ میلادی
پیوسته به ګذشته
سلام به خوانندګان ارجمند کابل پرس? !
سلام به هموطنانی که با نوشتن یادداشتهای خویش نظریات وپرسشهای شان را مطرح ساختند .
چند ساعت پیش بشما قول دادم که بعد ازمطالعه نمودن اسناد تاریخی در مورد پرسشهای شما نظرم را منسجم نموده وبرایشما مینویسم .
اینک میکوشم هرچه فشرده تر بنویسم .
یکبار بایست به هشتاد وهفت سال پیش از حالا در زمان شاه امان الله برګردم و یکبار هم ګامی به یکصد وبیست سال پیش از امروزدر زمان امیر عبدالرحمن یا پدرکلان شاه امان الله بګذارم تا بتوانم پاسخی به سوالهای شما بیابم.
« بدین ترتیب ، هزاره ها در جنګی که عبدالرحمان علیه آنان اعلام کرده بود، هم در معرض تبعیض قومی قرار داشتند ، جنګی که درآڼ او از ارتکاب هیچ نوع بی رحمی مضایقه نکرد....
سه سال بین ۱۸۹۰ میلادی تا ۱۸۹۳ میلادی اهمیت خاصی در تاریخ جامعه هزاره دارد ، طی این سالها بود که ساختار سنتی پایدار جامعه هزاره کاملا نابود شد واین امر ماهیت تولید، اداره،رهبری ودیګر نهادهای سنتی موجود دراین جامعه را درمعرض تحول مستمر قرار داد در ادامه همین تحولات بود که جوانه های یک ساختار جدید سر برآورد.این زمان ، پایان دوره ای بود که قرن ها پیش آغاز شده بود وشروع دوره دیګرکه تا دهه ۱۹۷۰ میلادی طول کشید ـــ----»
« دلایل قیامهای هزاره ها
تیمور خانف قیامهای راکه قبل از ۱۸۹۰ میلادی شروع شد وتا پایان سال ۱۸۹۳ میلادی به طول انجامید ، به سه دوره تقسیم میکند :
۱-
مرحله اول : که دهه ۱۸۸۰میلادی/۱۲۶۰ خورشیدی را در برمیګیرد
۲-
مرحله دوم : نیمه اول دهه ۱۸۹۰ میلادی/ ۱۲۷۰شمسی را شامل میشودکه خود به دودوره قابل تقسیم است
الف ) آپریل ۱۸۹۲ تا ژانویه ۱۸۹۳ میلادی ( حمل – فروردین۱۲۷۱ تا جدی/ دی ۱۲۷۲ شمسی )
ب )ژانویه تا اوت۱۸۹۳ میلادی ( جدی ۱۲۷۱ تا اسد / مرداد۱۲۷۲ شمسی )
۳-
مرحله سوم : که از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی تااوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی/۱۲۸۰ شمسی را در بر میګیرد . »
« عوامل اصلی قیامها تاکنون به وضوح ودقت دسته بندی نشده است .
برخی مورخان براختلاف میان حکومت مرکزی ومیر های هزاره انګشت میګذارند وبعضی دیګر برفشار های اقتصادی واجتماعی سرکوب کننده و غیر عادلانه که بر این مردم وارد می آمد، تکیه میکنند .بی تردید اینها عوامل دخیل هستند . اما به نظر من عوامل مهمتر دیګری نیز وجود دارد...
تمرکزګرایی در مقابل تمرکز زدایی
« کاکر مینویسد : سیاست امیر شکستن قدرت هزاره ها بود که به عنوان یک ګروه قومی نواحی کوهستانی درهم فشردهای را اشغال کرده و خطر بالقوه برای افغانستان به شمار می آمدند .»
«مقابله با قدرت مرکزی به طور ګسترده عامل این قیامها عنوان شده است اما در حقیقت این توجیهی است که زمامدران معمولا آنرا به عنوان ابزاری جهت تبرا جستن خود نسبت به رویه شان در مقابل اقلیت های قومی و مخالفان سیاسی به کار ګرفته اند »
سید عسکرموسوی نظر خود را چنین بیان میدارد :
« من منکر وجود اختلاف در افغانستان میان میرهای هزاره ، بیګ های ازبک ، خانهای افغان و امیر کابل نیستم اما درمورد قیام هزاره ها من معتقدم که مخاطرات احتمالی این کشمکشها در درجه دوم اهمیت قرار دارد . زیرا ما میدانیم که عبدالرحمان شدیدامورد حمایت بریتانیا بود ومقادیر زیادی کمک مالی و تسلیحات از این طریق دریافت میکرد . پس لازم نبود از این بابت نګرانی داشته باشد . این وجه در اوایل سالانه یک ملیون ودوصد هزار کلدارو بعد ها یکملیون و هشتصد هزار کلدار بود ..»
اختلافات طبقاتی
« اکرم یاری از هزاره های جاغوری که پس از سال ۱۹۷۹ میلادی توسط رژیم کابل به قتل رسید – یکی ازاین تحلیل ګران است . او مطالعه جالبی در مورد توسعه بورژوازی در افغانستان انجام داده و اختلاف بین هزاره ها و عبدالرحمن را اساسا نوعی اختلاف طبقاتی می داند که هرکدام از طرفین از منافع ( طبقاتی ) خود دفاع میکردند »
... سید عسکر موسوی مینویسدکه :
« بررسی طبقاتی قیامهای هزاره تنها زمانی میتواند درست باشد که تعریف روشنی از « طبقه » در افغانستان آن زمان بدست آید . از آنجا که چنین تعریفی تا به حال وجود نداشته و یا تلاشی برای رسیدن به آن صورت نګرفته است ، درستی این نظریه به طور جدی زیر سوال می رود ...»
اختلافات قبیله ای
در این مورد سید عسکر موسوی براین نظر است که :
« از نظر اغلب نویسندګان افغانستانی اختلافات قبیله ای ریشه دار دلیل عمده قیامهای هزاره ها بوده است . براساس این نظریه جنګهای مداوم عبدالرحمن علیه قبایل و طوایف مختلف افغانستان را میتوان براساس اختلافات لاینحل و دراز مدت قبیلوی که بعضی از آنها قرنها ادامه داشت ، توجیه کرد. همچنین این اختلاف نظر به « مناقشات تاریخی» که ریشه های آن به سالهای ۱۷۴۷ میلادی برمیګردد ، نیز قابل بررسی است
علاقمندان عزیز
شما میتوانید کتاب نامبرده از آقای سید عسکر موسوی را بیابید وادامه بحث را با قبول زحمت مطالعه نمایید .
من اګر وقت کافی بیابم بازهم برایشما نه تنها از این اثر بلکه از آثار دیګر نیز نمونه کلام خواهم آورد.
سپاس
باقی سمندر