برای آنانیکه فراموش کرده اند ملا جنایتکار ملی مسعود، حکمتیار، آخوند بچه مزاری با کتاب چگونه برخورد کردند
کابل از دولت اسلامی تا جمهوری اسلامی
قصه يی دردانگيز چور و چپاول کابل در دو حاکميت
کتابخانه پوهنتون کابل:
کتابخا مه مرکزي پوهنتون کابل ا زجمله کتا بخا نه هاي بزرگ کشوربه شما رميرفت . علا وه ا زکتابخا نه مرکزي پوهنتون فاکولته هاي چها رده گا نه مختلف آ ن، اکثرآ کتا بخا نه هاي مستقل داشته که به (۶۲) با ب مي رسيد . د ررابطه به تعد ا د دقيق ومکمل اين کتا ب ها معلوما ت بدسترس قرا ر ندا رد ، ولي تعد ا د مجموعي آ ن ا زد وميليون جلد بيشترا ست . انستيتوت طب کا بل نيزکتا بخا نه هاي مشا به داشت که تنها ا زکتا بخا نه مرکزي آ ن به تعد ا د (۵۰۰۰۰) جلد کتاب دزدي وبه آتش کشيد ه شده ا ست ، علا وه ا زکتا بخا نه مرکزي طب هزا را ن جلد کتا بهاي مختلف تحصيلي ومسلکي وعلمي محصلين که به منظورپيشبرد پروگرا مهاي د رسي آ نها د راين انستيتوت موجود بود ا زبين برده شده اند . پوليتخنيک کابل نيزدچارهمين سرنوشت شد ، کتا بهاي موجود د رکتا بخا نه مرکزي آ ن ا کثرآ چورو سرقت شد ند .
همچنا ن د روزارت خا نه هاي خارجه ، داخله ، امنيت دولتي ،امورسرحد ات ، تعليم وتربيه ، تحصيلا ت عا لي ومسلکي ، عود ت مها جرين ... که تقريبآ همه آ ن دزدي وچپا ول شد ه ا ند . با وجود اينکه برآورد تعد اد کتا بهاي تاراج شده وزارت خا نه هاي متذ کره کارد شوا ر است ولي به اسا س تخمين دانشمند ان ا زيک ميليون جلد تجاوز مي کند .
شنيدم كابله ليلام كردند
وطن تا مذهبش بد نام كردند
به پيش هندو و گبرو مسلمان
خوده رسواي خاص و عام كردند.
کتابخا نه ارگ:
کتابخا نه زيبا ومجهزد ربين سا ختما ن هاي تاريخي وقشنگ ارگ نيزوجود داشت که ا زسالهاي متمادي به اينطرف تعد ا د زيا د کتابهاي تاريخي، سيا سي، علمي، ا دبي و هنري به زبا نهاي د ري، پشتو، انگليسي؛ فرانسوي، روسي ، آلماني و... وجودداشت . د رپهلوي کتاب هاي چاپي تعد ا د زيادي نسخه ها ي خطي د ري وپشتو نيزموجود بود ، نسخه هاي خطي که با داشتن ا ر زش واهميت فراو ا ن د رخصوص رشد وغنا مندي ادب و فرهنگ کشور تا اکنون موقع چا پ نيا فته بو د ند نيزنگهد اري مي گرد يد . د راثرجنگها وبرخورد هاي مسلحا نه که د رسا ل ۱۳۷۱ خورشيدي – صورت گرفت وچورو چپا ول افرا د جنايت پيشه اين سرما يه فرهنگي ملي ما نيزبه سرنوشت با قي داروندا رکشور د چا رشده به تارا ج رفت . بعد ازسال ۱۳۷۱- چندين بمبا رد ما ن و انفجا رد ر داخل ا رگ صورت گرفت وهزا را ن راکت به آ ن اصا بت نمود که د رنتيجه ا کثر تاسيسا ت وسا ختمان هاي آ ن شديدآ خساره مند گرديد ه وکتا ب هاي اين کتا بخا نه نيزبه بازار هاي کباري پشا و ربفروش رسيد .
کتا بخا نه ا رگ ا زحيث ظرا فت وداشتن امکا نا ت وا فردا راي ا رزش فرا وا ن بود . همچنا ن اين کتا بخا نه يگا نه کتا بخا نه د رسطح کشو ربو د که نه تنها محققين وطن به منظو رتحقيق وريسرج ا زآ ن استفا ده به عمل مي آو رد ند بلکه يک منبع وما خذ معتبرمطا لعه براي شخصيت هاي برجسته سیاسي و حاکمان قدمه اول دولت و حکومت نيز محسو ب مي گرد يد .
مرا گفتند كه كابل در فغان است
به زير توپ وراكت خون چكان است
الهي بچه دشمن بميرد
كه از دستش به خون پيرو جوان است .
موسسه کتاب بيهقي :
افغا نستا ن ا زنظرطبع ونشرکتا ب ا زبسياري کشورها عقب مانده بود ، ولي طي نيم قرن گذ شته بهبود قابل ملا حظ به چشم مي خورد وبا گذ شت هرروزروبه ترقي وانکشا ف بود . به وجود آمد ن سيستم طبع ونشرعصري ونيازمندي هاي جا معه تاثيربه سزايي د رنشرکتا ب، اخباروجرايد داشت . تيرا ژ کتا ب هاي چاپ شده د رمطابع افغا نستا ن نيزد رسطح پا هين قرارداشته تعدا دی ا زکتا بهاي تا ريخي چو ن شا هنامه فردوسي ، تاريخ بيهقي ، افغا نستان د رمسيرتاريخ …
کتابهاي هنري وداستاني ، ادبي ، تعليمي وسياسي مخصوصآ بعد ا زسا ل ۱۳۵۹هـ .ش - که تيراژ عنوا ن کتا بها ي چا پ شده (۵۰۰- ۱۰۰۰- ۲۰۰۰- و ۵۰۰۰ (جلد مي رسيد . کتا بهاي تعليمي وقسمآ سيا سي د راين سا لها معمولآ رايگا ن ويا ا زطريق غرفه هاي فروش بيهقي به قيمت خيلي نازل بد ست خوانند گا ن قرارمي گرفت وکتابهاي ديگرا زطريق گردهمايي ها ي علمي وسيمينا رها ي که د رموار د مختلف تد ويرمي گرديد رايگا ن تو زيع ميگرديد . موسسه کتا ب فروشي بيهقي بزرگترين موسسه طبع ونشروفروش کتا ب د رافغا نستا ن بود اين موسسه که قبلآ بنا م موسسه چاپ کتا ب بيهقي د رچوکات رياست مطابع دولتي فعا ليت داشت د رسا ل ۱۳۵۷ به حيث يک تصدي مستقل تا سيس شد .
چون موسسه مذ کو ربحيث يک تصدي مستقل به فعاليت آغازنمود بنآ ر وابط رسمي آ ن با تما م موسسا ت ومنابع داخلي چا پ کتا ب وبعضي ا زمنا بع چاپ کتا ب اتحاد شوروي سابق تامين مي گرديد که آنها کتب مربوط خويش را غرض فروش به اين موسسه ا رسا ل داشته ود راينجا ا زطريق نمايند گي هاي کتا بفروشي بيهقي د رمقا بل کميشن معين به فروش رساند ه ميشد . موسسه کتا ب فروشي بيهقي قبل ا زسا ل ۱۳۵۷ خورشيدي - تنها درشهرکابل داراي (۲۵) با ب نمايند گي بود .
همچنا ن موسسه متذکره به تعد ا د (۱۸) با ب نمايند گي هاي خويش را د رولا يت نيزفعا ل نموده بود که ا زين طريق انواع واقسا م مختلف کتا ب را به خوانند گا ن عرضه مينمود . بعد ا زسا ل ۱۳۷۱ تمام اين همه نمايند گي ها ا زفعا ليت بازما نده مانند ديگرموسسا ت وادارا ت فرهنگي به تاراج برده شد . آقاي >ستا نکزي > يکي ا زمعا ونين وقت موسسه کتا ب فروشي بيهقي به مولف اثري ارزشمند ( خسارات وارده به فرهنگ افغا نستا ن ) مي گويد : ازسال ۱۳۵۷ به اينطرف کم وبيش به تعد ا د ( ۲۵۰۰) عنوا ن کتب مختلف به اين تصدي تسليم دا ده شده و د راوا يل سا ل ۱۳۷۱ درحدود (۱۵۰۰) عنوان کتا ب که تعد ا د مجموعي آ ن تقريبآ به د وميليون جلد ميرسيد د رفروشگا ه هاي تصدي مذ کور موجود بو د .
بتاريخ (۸- ۱۰) ثورسا ل ۱۳۷۱ خورشيدي تقريبآ يک ميليو ن جلد کتا ب ا زنمايند گي هاي فروش کتب بيهقي کشيد ه شد ه وبه بها نه کتب سيا سي طعمه حريق گرد يد ه به خا کسترمبد ل گرديد ومتباقي يک ميليو ن جلد کتا ب ديگرطي جنگها وچپا ولها غارت وا زبين برده شد. با تخمين تقريبي ا ر زش ما لي د ومليو ن جلد کتا ب فوق الذ کرد رمي يا بيم که کشو رما د رپهلوي خسا را ت معنوي ا زين نا حيه خسا را ت هنگفت ما لي را نيز متحمل شد ه است . در صورتيکه ارزش مالي في جلد کتا ب را طورا وسط دو دالر آمريکا يي تخمين نمايم مجموعآ بالغ به چها رميليون دالرخواهد شد ، تعيين ا رزش معنوي وعلمي آنرا بجا مي گذ اريم زيرا محا سبه وسنجش ا رزشهاي معنوي با استفاده ا زمعيا رها وميزانها فوق خارج ا زامکا ن است .
علا وتآ فروشگا ه ها وسا ختما نها ي تصدي نيزشد يدآ خسا ره مند گرديده وعده ازآنها به کلي ا زبين برده شده اند ،ميز، چوکي ، دفا تر ، لوازم دفتر داري ، وسا يط نقليه و… همه يکسره ا زبين رفته ا ست . يکي ا زکا رمند ان تصد ي گفته: کم ا زکم د وميليون دالر آمريکايي ضرورت ا ست تا فروشگا ه هاي تصدي مذ کورمجد دآ اعما رووسايل ديگرتخنيکي آ ن تکميل گر د د .
کتا بخا نه حزب وطن وسازما ن جوا نا ن :کتا بخا نه مرکزي حزب وطن ا زجمله بزرگترين کتا بخا نه هاي کشوربود، اين کتابخا نه د رنتيجه مسا عي چند سا له حزب مذ کوربه غنا مندي ا ش افزوده بود . تعد ا د زياد کتا بها وکلکسيون هاي اخبارومجلا ت گونا گون دا خلي وخارجي د رآ ن حفا ظت مي شد، با آنکه د رين کتا بخا نه اکثرآ کتا بهاي داراي مطا لب ومضا مين چا پ شده مطابق ا نديشه وروند سيا سي حزب مذ کورجمع آوري شده بود (هرکتا بي به يک بارمطا لعه مي ارزد) با آنهم تعد ا د فراوا ن کتا بهاي علمي ، ا دبي ، تاريخي وهنري د رآ ن موجود بود که حلقا ت علمي مي توانستند ا زآ ن استفا ده نمايند .
سا ختما ن فزيکي ، وسايل ووسا يط کتا بخا نه که بصورت مجهزوعصري سا خته شده ومصارف زيا دمالي د رآ ن صورت گرفته بو د . اين کتا بخانه طي جنگها ي سا ل ۱۳۷۱ با هزارا ن عنوا ن کتا ب ، مجلا ت ، اخبار، وسايط وسايل ودفا ترمجهزيکسره چور، غارت وا زانظا رنا پديد شد . د رکتابخا نه سازما ن جوا نا ن نيزتعد اد قا بل ملا حظه ي کتا بهاي علمي ، تاريخي ، ا دبي ، اخبار ، جرايد ومجلا ت موجود بود که د راثرجنگهاي قد رت طلبا نه سال ۱۳۷۱ ما نند تعمير کميته مرکزي سازما ن جوانا ن افغا نستا ن د يگرد رنقشه وجود ندارد . اين ا ست خد مت به فرهنگ وتاريخ پرباروطن .
گناه مردم كابل كدام است
كه طفل بي كسش زنده بنام است
گرفته بردهان پستان مادر
كه راكت ميرسه كارش تما م است.
کتابخانه عامه :
کتا بخا نه عا مه ا زجمله کتا بخا نه هاي بسياربزرگ د رافغا نستا ن بو دکه تا سا ل ۱۳۴۵ خورشيدي – درچوکات وزارت تعليم وتربيه فعاليت نموده وبعدآ به و زارت اطلا عا ت وکلتورمربوط گرديد . اين کتا بخا نه طي پروسه فعا ليت هاي بعد ي خود به تعد ا د (۲۸) با ب نمايند گي د رشهروولسوالي هاي کا بل تا سيس وافتتاح نمو دکه درمجموع به تعد ا د (۱۰۳۰۹۵) عنوا ن کتب مختلف د رين نمايند گي ها نگهد اري مي شد ، وبعدآ به تعد ا د(۵۱) با ب نمايند گي ها د رولا يا ت وشهرهاي بزر گ کشور نيزايجاد نمود که به تعد ا د (۱۰۴۹۷۱) عنوا ن کتا ب به منظو رمطا لعه د رين نما يند گي ها گذ اشته شده بود.
کتا بخا نه عا مه تا سا ل ۱۳۷۱ به تعد ا د(۷۹) با ب کتا بخا نه د رسطح کشو رداشت که به تعدا د (۲۰۸۸۶۶) عنوا ن کتا ب د رآ نها نگهد اري وغرض مطا لعه د رخد مت هموطنا ن ما قر ا ردا ده شد ه بو د. د رسا ل ۱۳۷۱ کتا بخا نه عا مه نيز ما نند سايرمراکزفرهنگي کشورخسارا ت سنگين را متحمل گرديد ، تقريبآ کليه بخشها وشعبات کتا بخا نه عا مه ا زبين برده شد واکثر کتا بهای آ ن چورو چپا و ل گرديد . به اسا س اخباربي بي سي درآنوقت (رازق برق سرويس پشتو بي بي سي سا ل ۱۳۷۵) به تعد ا د (۶۷۰۰۰ ) عنوا ن کتا ب ا زکتا بخا نه عا مه سرقت شده ا ست ، ولي عده ا زمسوولين کتا بخا نه عامه اظهارميدا رند د رمجموع بيشتر ا زيکصد هزا رعنو ا ن کتا ب ا زکتا بخا نه عا مه سرقت شده ا ست .
علا وه ا زچوروغارت کتا ب؛ خساراتي زيادي به ساختما ن کتا بخا نه هاي مذ کورکه د رساحات مختلف کشوراعما رگرديد ه بود نيزوا رد شده ا ست اين سا ختما نها يا بکلي ا زبين رفته ويا قسمآ تخريب گر ديده ا ست . تعميرمرکزي کتا بخا نه عا مه نيز د راثراصابت راکت شديدآ خساره مند وهمچنا ن ا زشعبه مجلا ت واخبا ربعضي ا زکلکسيونها ي اخبا ربه سرقت رفته ا ست .
تثبيت اندازه تما م خسارا ت وا رده به کتا بخا نه کاربسا دشوا را ست،مسوولين کتا بخا نه اظهارمي دا رند که بيشترا زهزا رميليو ن افغا ني (به پو ل قبلي ) خساره مالي به کتا بخا نه وارد گرديده ا ست . با محا سبه تخميني تعد ا ديکصد هزا رعنوا ن کتا بهاي مختلف موجود د رکتا بخا نه که ممکن بيشترا زين رقم با شد ، د رصورتيکه قيمت هرجلد کتا ب را به نرخ روز چهاردالرآمريکا يي تخمين نمايم صرف ا زد رک کتا ب مبلغ چا رصد هزا ردالرخساره به کتابخا نه عا مه وا ردگرديده ، وقتي خسا را ت وارده به وسايل ، وسايط وسا ختما نها ي آنرا که متجاو زا زپنجصدهزا ردالر ا ست نيزبا آ ن جمع نمايم مجموع خساره وا ر ده ما لي تخمينآ يک ميليو ن دالرکه د رسا ل ۱۳۷۶ معا دل به بيست وچا رهزا رميليون افغا ني به نرخ آ ن زما ن بالغ مي شد .
ز فقر حال وطن را زار كردند
زهستي مردمه بيزار كردند
به زور راكت و چور و چپاول
سراسر كابله تارو مار كردند.
برای آنانیکه فراموش کرده اند ملا جنایتکار ملی مسعود، حکمتیار، آخوند بچه مزاری با کتاب چگونه برخورد کردند
کابل از دولت اسلامی تا جمهوری اسلامی
قصه يی دردانگيز چور و چپاول کابل در دو حاکميت
کتابخانه پوهنتون کابل:
کتابخا مه مرکزي پوهنتون کابل ا زجمله کتا بخا نه هاي بزرگ کشوربه شما رميرفت . علا وه ا زکتابخا نه مرکزي پوهنتون فاکولته هاي چها رده گا نه مختلف آ ن، اکثرآ کتا بخا نه هاي مستقل داشته که به (۶۲) با ب مي رسيد . د ررابطه به تعد ا د دقيق ومکمل اين کتا ب ها معلوما ت بدسترس قرا ر ندا رد ، ولي تعد ا د مجموعي آ ن ا زد وميليون جلد بيشترا ست . انستيتوت طب کا بل نيزکتا بخا نه هاي مشا به داشت که تنها ا زکتا بخا نه مرکزي آ ن به تعد ا د (۵۰۰۰۰) جلد کتاب دزدي وبه آتش کشيد ه شده ا ست ، علا وه ا زکتا بخا نه مرکزي طب هزا را ن جلد کتا بهاي مختلف تحصيلي ومسلکي وعلمي محصلين که به منظورپيشبرد پروگرا مهاي د رسي آ نها د راين انستيتوت موجود بود ا زبين برده شده اند . پوليتخنيک کابل نيزدچارهمين سرنوشت شد ، کتا بهاي موجود د رکتا بخا نه مرکزي آ ن ا کثرآ چورو سرقت شد ند .
همچنا ن د روزارت خا نه هاي خارجه ، داخله ، امنيت دولتي ،امورسرحد ات ، تعليم وتربيه ، تحصيلا ت عا لي ومسلکي ، عود ت مها جرين ... که تقريبآ همه آ ن دزدي وچپا ول شد ه ا ند . با وجود اينکه برآورد تعد اد کتا بهاي تاراج شده وزارت خا نه هاي متذ کره کارد شوا ر است ولي به اسا س تخمين دانشمند ان ا زيک ميليون جلد تجاوز مي کند .
شنيدم كابله ليلام كردند
وطن تا مذهبش بد نام كردند
به پيش هندو و گبرو مسلمان
خوده رسواي خاص و عام كردند.
کتابخا نه ارگ:
کتابخا نه زيبا ومجهزد ربين سا ختما ن هاي تاريخي وقشنگ ارگ نيزوجود داشت که ا زسالهاي متمادي به اينطرف تعد ا د زيا د کتابهاي تاريخي، سيا سي، علمي، ا دبي و هنري به زبا نهاي د ري، پشتو، انگليسي؛ فرانسوي، روسي ، آلماني و... وجودداشت . د رپهلوي کتاب هاي چاپي تعد ا د زيادي نسخه ها ي خطي د ري وپشتو نيزموجود بود ، نسخه هاي خطي که با داشتن ا ر زش واهميت فراو ا ن د رخصوص رشد وغنا مندي ادب و فرهنگ کشور تا اکنون موقع چا پ نيا فته بو د ند نيزنگهد اري مي گرد يد . د راثرجنگها وبرخورد هاي مسلحا نه که د رسا ل ۱۳۷۱ خورشيدي – صورت گرفت وچورو چپا ول افرا د جنايت پيشه اين سرما يه فرهنگي ملي ما نيزبه سرنوشت با قي داروندا رکشور د چا رشده به تارا ج رفت . بعد ازسال ۱۳۷۱- چندين بمبا رد ما ن و انفجا رد ر داخل ا رگ صورت گرفت وهزا را ن راکت به آ ن اصا بت نمود که د رنتيجه ا کثر تاسيسا ت وسا ختمان هاي آ ن شديدآ خساره مند گرديد ه وکتا ب هاي اين کتا بخا نه نيزبه بازار هاي کباري پشا و ربفروش رسيد .
کتا بخا نه ا رگ ا زحيث ظرا فت وداشتن امکا نا ت وا فردا راي ا رزش فرا وا ن بود . همچنا ن اين کتا بخا نه يگا نه کتا بخا نه د رسطح کشو ربو د که نه تنها محققين وطن به منظو رتحقيق وريسرج ا زآ ن استفا ده به عمل مي آو رد ند بلکه يک منبع وما خذ معتبرمطا لعه براي شخصيت هاي برجسته سیاسي و حاکمان قدمه اول دولت و حکومت نيز محسو ب مي گرد يد .
مرا گفتند كه كابل در فغان است
به زير توپ وراكت خون چكان است
الهي بچه دشمن بميرد
كه از دستش به خون پيرو جوان است .
موسسه کتاب بيهقي :
افغا نستا ن ا زنظرطبع ونشرکتا ب ا زبسياري کشورها عقب مانده بود ، ولي طي نيم قرن گذ شته بهبود قابل ملا حظ به چشم مي خورد وبا گذ شت هرروزروبه ترقي وانکشا ف بود . به وجود آمد ن سيستم طبع ونشرعصري ونيازمندي هاي جا معه تاثيربه سزايي د رنشرکتا ب، اخباروجرايد داشت . تيرا ژ کتا ب هاي چاپ شده د رمطابع افغا نستا ن نيزد رسطح پا هين قرارداشته تعدا دی ا زکتا بهاي تا ريخي چو ن شا هنامه فردوسي ، تاريخ بيهقي ، افغا نستان د رمسيرتاريخ …
کتابهاي هنري وداستاني ، ادبي ، تعليمي وسياسي مخصوصآ بعد ا زسا ل ۱۳۵۹هـ .ش - که تيراژ عنوا ن کتا بها ي چا پ شده (۵۰۰- ۱۰۰۰- ۲۰۰۰- و ۵۰۰۰ (جلد مي رسيد . کتا بهاي تعليمي وقسمآ سيا سي د راين سا لها معمولآ رايگا ن ويا ا زطريق غرفه هاي فروش بيهقي به قيمت خيلي نازل بد ست خوانند گا ن قرارمي گرفت وکتابهاي ديگرا زطريق گردهمايي ها ي علمي وسيمينا رها ي که د رموار د مختلف تد ويرمي گرديد رايگا ن تو زيع ميگرديد . موسسه کتا ب فروشي بيهقي بزرگترين موسسه طبع ونشروفروش کتا ب د رافغا نستا ن بود اين موسسه که قبلآ بنا م موسسه چاپ کتا ب بيهقي د رچوکات رياست مطابع دولتي فعا ليت داشت د رسا ل ۱۳۵۷ به حيث يک تصدي مستقل تا سيس شد .
چون موسسه مذ کو ربحيث يک تصدي مستقل به فعاليت آغازنمود بنآ ر وابط رسمي آ ن با تما م موسسا ت ومنابع داخلي چا پ کتا ب وبعضي ا زمنا بع چاپ کتا ب اتحاد شوروي سابق تامين مي گرديد که آنها کتب مربوط خويش را غرض فروش به اين موسسه ا رسا ل داشته ود راينجا ا زطريق نمايند گي هاي کتا بفروشي بيهقي د رمقا بل کميشن معين به فروش رساند ه ميشد . موسسه کتا ب فروشي بيهقي قبل ا زسا ل ۱۳۵۷ خورشيدي - تنها درشهرکابل داراي (۲۵) با ب نمايند گي بود .
همچنا ن موسسه متذکره به تعد ا د (۱۸) با ب نمايند گي هاي خويش را د رولا يت نيزفعا ل نموده بود که ا زين طريق انواع واقسا م مختلف کتا ب را به خوانند گا ن عرضه مينمود . بعد ا زسا ل ۱۳۷۱ تمام اين همه نمايند گي ها ا زفعا ليت بازما نده مانند ديگرموسسا ت وادارا ت فرهنگي به تاراج برده شد . آقاي >ستا نکزي > يکي ا زمعا ونين وقت موسسه کتا ب فروشي بيهقي به مولف اثري ارزشمند ( خسارات وارده به فرهنگ افغا نستا ن ) مي گويد : ازسال ۱۳۵۷ به اينطرف کم وبيش به تعد ا د ( ۲۵۰۰) عنوا ن کتب مختلف به اين تصدي تسليم دا ده شده و د راوا يل سا ل ۱۳۷۱ درحدود (۱۵۰۰) عنوان کتا ب که تعد ا د مجموعي آ ن تقريبآ به د وميليون جلد ميرسيد د رفروشگا ه هاي تصدي مذ کور موجود بو د .
بتاريخ (۸- ۱۰) ثورسا ل ۱۳۷۱ خورشيدي تقريبآ يک ميليو ن جلد کتا ب ا زنمايند گي هاي فروش کتب بيهقي کشيد ه شد ه وبه بها نه کتب سيا سي طعمه حريق گرد يد ه به خا کسترمبد ل گرديد ومتباقي يک ميليو ن جلد کتا ب ديگرطي جنگها وچپا ولها غارت وا زبين برده شد. با تخمين تقريبي ا ر زش ما لي د ومليو ن جلد کتا ب فوق الذ کرد رمي يا بيم که کشو رما د رپهلوي خسا را ت معنوي ا زين نا حيه خسا را ت هنگفت ما لي را نيز متحمل شد ه است . در صورتيکه ارزش مالي في جلد کتا ب را طورا وسط دو دالر آمريکا يي تخمين نمايم مجموعآ بالغ به چها رميليون دالرخواهد شد ، تعيين ا رزش معنوي وعلمي آنرا بجا مي گذ اريم زيرا محا سبه وسنجش ا رزشهاي معنوي با استفاده ا زمعيا رها وميزانها فوق خارج ا زامکا ن است .
علا وتآ فروشگا ه ها وسا ختما نها ي تصدي نيزشد يدآ خسا ره مند گرديده وعده ازآنها به کلي ا زبين برده شده اند ،ميز، چوکي ، دفا تر ، لوازم دفتر داري ، وسا يط نقليه و… همه يکسره ا زبين رفته ا ست . يکي ا زکا رمند ان تصد ي گفته: کم ا زکم د وميليون دالر آمريکايي ضرورت ا ست تا فروشگا ه هاي تصدي مذ کورمجد دآ اعما رووسايل ديگرتخنيکي آ ن تکميل گر د د .
کتا بخا نه حزب وطن وسازما ن جوا نا ن :کتا بخا نه مرکزي حزب وطن ا زجمله بزرگترين کتا بخا نه هاي کشوربود، اين کتابخا نه د رنتيجه مسا عي چند سا له حزب مذ کوربه غنا مندي ا ش افزوده بود . تعد ا د زياد کتا بها وکلکسيون هاي اخبارومجلا ت گونا گون دا خلي وخارجي د رآ ن حفا ظت مي شد، با آنکه د رين کتا بخا نه اکثرآ کتا بهاي داراي مطا لب ومضا مين چا پ شده مطابق ا نديشه وروند سيا سي حزب مذ کورجمع آوري شده بود (هرکتا بي به يک بارمطا لعه مي ارزد) با آنهم تعد ا د فراوا ن کتا بهاي علمي ، ا دبي ، تاريخي وهنري د رآ ن موجود بود که حلقا ت علمي مي توانستند ا زآ ن استفا ده نمايند .
سا ختما ن فزيکي ، وسايل ووسا يط کتا بخا نه که بصورت مجهزوعصري سا خته شده ومصارف زيا دمالي د رآ ن صورت گرفته بو د . اين کتا بخانه طي جنگها ي سا ل ۱۳۷۱ با هزارا ن عنوا ن کتا ب ، مجلا ت ، اخبار، وسايط وسايل ودفا ترمجهزيکسره چور، غارت وا زانظا رنا پديد شد . د رکتابخا نه سازما ن جوا نا ن نيزتعد اد قا بل ملا حظه ي کتا بهاي علمي ، تاريخي ، ا دبي ، اخبار ، جرايد ومجلا ت موجود بود که د راثرجنگهاي قد رت طلبا نه سال ۱۳۷۱ ما نند تعمير کميته مرکزي سازما ن جوانا ن افغا نستا ن د يگرد رنقشه وجود ندارد . اين ا ست خد مت به فرهنگ وتاريخ پرباروطن .
گناه مردم كابل كدام است
كه طفل بي كسش زنده بنام است
گرفته بردهان پستان مادر
كه راكت ميرسه كارش تما م است.
کتابخانه عامه :
کتا بخا نه عا مه ا زجمله کتا بخا نه هاي بسياربزرگ د رافغا نستا ن بو دکه تا سا ل ۱۳۴۵ خورشيدي – درچوکات وزارت تعليم وتربيه فعاليت نموده وبعدآ به و زارت اطلا عا ت وکلتورمربوط گرديد . اين کتا بخا نه طي پروسه فعا ليت هاي بعد ي خود به تعد ا د (۲۸) با ب نمايند گي د رشهروولسوالي هاي کا بل تا سيس وافتتاح نمو دکه درمجموع به تعد ا د (۱۰۳۰۹۵) عنوا ن کتب مختلف د رين نمايند گي ها نگهد اري مي شد ، وبعدآ به تعد ا د(۵۱) با ب نمايند گي ها د رولا يا ت وشهرهاي بزر گ کشور نيزايجاد نمود که به تعد ا د (۱۰۴۹۷۱) عنوا ن کتا ب به منظو رمطا لعه د رين نما يند گي ها گذ اشته شده بود.
کتا بخا نه عا مه تا سا ل ۱۳۷۱ به تعد ا د(۷۹) با ب کتا بخا نه د رسطح کشو رداشت که به تعدا د (۲۰۸۸۶۶) عنوا ن کتا ب د رآ نها نگهد اري وغرض مطا لعه د رخد مت هموطنا ن ما قر ا ردا ده شد ه بو د. د رسا ل ۱۳۷۱ کتا بخا نه عا مه نيز ما نند سايرمراکزفرهنگي کشورخسارا ت سنگين را متحمل گرديد ، تقريبآ کليه بخشها وشعبات کتا بخا نه عا مه ا زبين برده شد واکثر کتا بهای آ ن چورو چپا و ل گرديد . به اسا س اخباربي بي سي درآنوقت (رازق برق سرويس پشتو بي بي سي سا ل ۱۳۷۵) به تعد ا د (۶۷۰۰۰ ) عنوا ن کتا ب ا زکتا بخا نه عا مه سرقت شده ا ست ، ولي عده ا زمسوولين کتا بخا نه عامه اظهارميدا رند د رمجموع بيشتر ا زيکصد هزا رعنو ا ن کتا ب ا زکتا بخا نه عا مه سرقت شده ا ست .
علا وه ا زچوروغارت کتا ب؛ خساراتي زيادي به ساختما ن کتا بخا نه هاي مذ کورکه د رساحات مختلف کشوراعما رگرديد ه بود نيزوا رد شده ا ست اين سا ختما نها يا بکلي ا زبين رفته ويا قسمآ تخريب گر ديده ا ست . تعميرمرکزي کتا بخا نه عا مه نيز د راثراصابت راکت شديدآ خساره مند وهمچنا ن ا زشعبه مجلا ت واخبا ربعضي ا زکلکسيونها ي اخبا ربه سرقت رفته ا ست .
تثبيت اندازه تما م خسارا ت وا رده به کتا بخا نه کاربسا دشوا را ست،مسوولين کتا بخا نه اظهارمي دا رند که بيشترا زهزا رميليو ن افغا ني (به پو ل قبلي ) خساره مالي به کتا بخا نه وارد گرديده ا ست . با محا سبه تخميني تعد ا ديکصد هزا رعنوا ن کتا بهاي مختلف موجود د رکتا بخا نه که ممکن بيشترا زين رقم با شد ، د رصورتيکه قيمت هرجلد کتا ب را به نرخ روز چهاردالرآمريکا يي تخمين نمايم صرف ا زد رک کتا ب مبلغ چا رصد هزا ردالرخساره به کتابخا نه عا مه وا ردگرديده ، وقتي خسا را ت وارده به وسايل ، وسايط وسا ختما نها ي آنرا که متجاو زا زپنجصدهزا ردالر ا ست نيزبا آ ن جمع نمايم مجموع خساره وا ر ده ما لي تخمينآ يک ميليو ن دالرکه د رسا ل ۱۳۷۶ معا دل به بيست وچا رهزا رميليون افغا ني به نرخ آ ن زما ن بالغ مي شد .
ز فقر حال وطن را زار كردند
زهستي مردمه بيزار كردند
به زور راكت و چور و چپاول
سراسر كابله تارو مار كردند.