صفحه نخست > فرهنگ، ادبیات و هنر > در فضای باز > فاصله ی دور محمود طرزی از شعر!

فاصله ی دور محمود طرزی از شعر!

چند نوشته از محمود طرزی در فضای باز!
کامران میرهزار
يكشنبه 30 اكتبر 2011

زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )

همرسانی

نشر نخست در کابل پرس?: يكشنبه 24 اوت 2008

نوشته هایی از محمود طرزی (1865- 1933 میلادی) را که او به عنوان شعر ارايه کرده بود، با اين نيت در فضای باز قرار داده ام تا یک چشم انداز از آنچه ما به عنوان ادبيات در صد سال اخیر داشته ایم، ترسیم شود. بويژه اينکه نویسندگان جوان تنها با کلی گویی هایی درباره ی کار طرزی مواجه شده اند. در اين کلی گویی ها درباره ی طرزی و کار او، بيشتر توصيف و تمجيد با عناوين مختلف از جمله "پدر روزنامه نگاری افغانستان" شاعر شیوا بیان و پراحساس زبان فارسی، علامه و..آمده و از نقد بی پرده ی نوشته های او خبری نیست.

در اينجا من به طرزی روزنامه نگار و اینکه آيا ناميدن وی به عنوان پدرروزنامه نگاری افغانستان بجا يا نابجاست کاری ندارم. بررسی کار او در عرصه ی روزنامه نگاری و آنچه وی با امکانات گسترده ی دربار و در چاپخانه ی سلطنتی انجام داده و مقایسه ی "سراج الاخبار" با اولين نمونه های روزنامه و جريده در کشورهای منطقه مثلا در ايران "کاغذ اخبار" يا " وقایع اتفاقیه" که چند دهه پيش از " سراج الاخبار" منتشر شده بود و همچنين سبک سنگين کردن مقالات طرزی را به مجالی ديگر می گذارم. بديهی ست که بحث انديشه و عملکرد سياسی آقای طرزی نيز در جای خودش بايد مورد بررسی قرار گيرد.

دراينجا بيشتر مايلم نوشته های او را که به عنوان شعر منتشر شده، مورد نقد و ارزيابی قرار دهم و تاکيد کنم که محمود طرزی با شعر بسیار فاصله داشت و نمی توان نام او را شاعر گذاشت. ضمن اینکه بارها در همان کلی بافی ها درباره ی طرزی، خوانده ام که نوشته اند او قلمی روان داشت. اين نکته نيز جای بحث دارد و به نظر من، عکس آن، طرزی در بسیاری از موارد، بجای استفاده از کلمات زيبا، ساده و روان فارسی، کلمات سنگين عربی را، آن هم گاهی با اضافه کردن الف و لام و موارد گوناگون پسوند و پيشوند عربی بکار می برد. يا حتا کلمات انگليسی را در سراج الاخبار خود بکار می برد که برابرهای فارسی و روان آن موجود بود. کافی ست مروری کوتاه بر متون باقی مانده از سده های قبل داشته باشیم و آثاری را بیابیم که بارها و بارها به مراتب پخته تر، روان تر و دلنشین تر از نوشته های محمود طرزی ست.

تقريبا تمام نوشته های محمود طرزی در "مطبعه دارالسلطنه کابل" چاپ شده و از اين ميان چند کتاب مانند "ادبدرفن"(که باید ادب در فن باشد) و" پراکنده" چيزهایی ست که به اصطلاح غزليات وی می باشد. آقای محمود طرزی چند کتاب ديگر هم دارد که بيشتر به کشکول می ماند و در آن هر چه به ذهنش رسیده جمع آوری کرده و جملاتی بر آن نوشته است. به نظر من اين کشکول ها مانند "از هر دهن سخنی و از هر چمن سمنی" چندان اعتباری ندارد و اگر چنانچه کدام مصرع و بیتی از کدام شاعری در آن باشد که شعر باشد، آن را بايد به حساب شاعر آن گذاشت و نه جناب محمود طرزی. کما اينکه دفترهای شعر بسیاری از آن شاعران در دسترس می باشد و آقای طرزی از يک شعر خوب مثلا فقط مصرع و بيتی از آن را آورده و بعد شرحی از ظن خود بر آن نوشته است.

برای نمونه جناب طرزی تنها اين مصرع از مثنوی مولانا را بدون نام شاعر آورده که:

"دشمن طاووس آمد پر او"

و بعد چنين ظن خود را نوشته اند:

"منتبح و محقق گرديده حيوان بيچاره پاره پاره گرديد."

که آنچه جناب طرزی برداشت کرده اند، ابتدایی ترین و سطحی ترين برداشت ممکن از شعر مولاناست :

.../خون دويد از چشم همچون جوی او/ دشمن جان وی آمد روی او/ دشمن طاووس آمد پر او/ ای بسی شه را بکشته فر او/ گفت من آن آهوم کز ناف من/ ریخت اين صياد خون صاف من/...

در کنار اين آقای محمود طرزی چندين نوشته از نويسندگان عثمانی مانند ضيا پاشا که در قالب ترجيع بند چیزی به عنوان شعر ارايه داده را، بصورت موزون، به فارسی البته نه کامل، ترجمه کرده و در کتاب خود گنجانده است.

برای نمونه :

...سبحان من تحیر فی صنعه العقول/ سبحان من بقدرته یعجز الفعول/.../
آنکو صباح را شب و شب را نهار کرد/ دیرا تموز و فصل خزان را بهار کرد/ نزع حیات حی کند و حی مردگان/ کرد از غبار آدم و بازش غبار کرد/...سبحان من تحیر فی صنعه العقول/ سبحان من بقدرته یعجز الفعول/...

به نظر من آقای طرزی وقت خود و امکاناتی را که در دربار برای چاپ و نشر داشت ، برای ترجمه و نشر نوشته هایی مانند نوشته های ضیا پاشا تلف کرده است. امکانات آقای طرزی برای ديگران که خارج از دربار بودند تقريبا غير قابل دسترس بود. برای خواننده ی فارسی که تاريخ پرباری از شعر سنتی دارد، نوشته های ضيا پاشا و ترجمه ی فارسی – عربی جناب محمود طرزی هيچ لطف و ارزشی نداشته و ندارد. بهتر اين بود که محمود طرزی بجای اين چيزها حداقل مانند تلاشی که در معرفی "ژول ورن" نويسنده ی فرانسوی کرده بود، چند شاعر چيره دست مانند "پل والری" را که اتفاقا هم دوره ی او بود، به خواننده ی افغانستان می شناساند. هدر دادن امکانات برای شناساندن ضیا پاشا و اهدای ترجمه های نوشته های او به وزير داخله ی عثمانی، هيچ تلاشی برای رشد ادبيات در جایی که افغانستان می نامندش محسوب نمی شود و فقط خصلتی درباری از جناب طرزی را می رساند.

با توجه به اينکه نسل نويسندگان و شاعران معترض و نوآور عثمانی (بعد ترکيه)، مانند ناظم حکمت تقريبا يک گام کوتاه از محمود طرزی فاصله داشتند، آقای طرزی بهتر بود، به معرفی ادبياتی از حوزه ی عثمانی می پرداخت که زمينه های نوآوری و خلاقيت نسل بعد نویسندگان ترکیه و نویسندگان چند کشور دیگر را فراهم کرده بود. با اين کار می شد گفت به ادبيات افغانستان هم کمکی شده است. ناظم حکمت جوان، ناظم حکمت زندانی و ناظم حکمت تبعيدی، در واپسین سال های حيات محمود طرزی به عنوان يک شاعر سنت شکن و شورشی در حوزه ی عثمانی کاملا شناخته شده بود و در حالی که طرزی در استانبول بود، ناظم به يکی از مطرح ترين چهره های شعر جهان تبدیل شد.

سبحان من تحیر فی صنعه العقول/ سبحان من بقدرته یعجز الفعول؛ هيچ کمکی به ادبيات افغانستان و نویسنده و شاعر آن نمی کرد و نمی کند. علی رغم داعیه ی نوگرایی که محمود طرزی داشت و يا کلی گويان درباره ی او دارند، اين فقط تصویر متفاوتی از او را به عنوان کسی که از ادبيات فاصله ی دور داشت نشان می دهد.

به نظر من طرزی علاوه بر دانش کم و ناقص در زمينه ادبيات سنتی، در يک تضاد نيز گرفتار بود و هنوز نتوانسته بود از سنت های ادبی فاصله ی لازم را بگيرد. علی رغم اينکه با فضای ايران، عثمانی، فرانسه و برخی کشورهای عربی آشنایی داشت و می توانست معلومات خوبی از جريان های ادبی در آن کشور ها بدست آورد و به جامعه ی افغانستان معرفی کرده و خود نيز از آن بهره برد، عکس برخی موضع گيری های سیاسی و اقتصادی اش، عجيب درگير سنت بود. برای همين نتوانست کوچکترين قدمی در راه رشد و بالندگی شعر بردارد. کاری که در نیمه ی دوم عمر طرزی، در عثمانی با شعرهای ناظم حکمت، در ايران با شعرهای نيمايوشيج و حدود بيست تا سی سال بعد از مرگش در شعر عرب با شعرهای نازک الملايکه و عبدالوهاب البياتی رقم خورد. در فرانسه نيز تقريبا هم دوره ی وی، پل والری نوآوری های خاص خودش را در ادبيات فرانسوی انجام داد و بر ادبيات کشورهای ديگر تاثير گذاشت.

اگر يک مقایسه ی ساده ميان کارهای محمود طرزی و علی اکبر دهخدا که هر دو روزنامه نگار نيز بودند داشته باشیم، فقط لغت نامه ی دهخدا کافی ست که بر تمام به اصطلاح شعرها و کشکول های طرزی برتر باشد. محمود طرزی تقریبا 15 سال از علی اکبر دهخدا سن بيشتری داشت. يا اگر آنچه از محمد تقی بهار بجا مانده است را بنگريم، تنها سبک شناسی بهار کافی ست که نام او را جاودانه سازد. بهار نيز حدود بيست سال از محمود طرزی جوان تر بود.

متاسفانه دانش کم طرزی از ادبيات سنتی و بيم او از نوگرایی در شعر نتوانست او را از چند کشکول و سطوری سست و بدون خلاقيت ادبی همراه با ضعف های آشکار در همان شعر سنتی فراتر ببرد. حتا در خواندن نوشته های او که به عنوان شعر منتشر کرده، ديده می شود که در جاهایی موارد ابتدایی شعر سنتی مانند وزن و قافيه و رديف را رعايت نکرده است. در کنار اين نوشته های او از عناصر شعر تهی می باشد و به اصطلاح قدما اگر وزن و رديف و قافيه اش هم درست ترتيب شده باشد، او يک ناظم است و نه يک شاعر.

برای نمونه در نوشته ی زير به شیوه ی سنتی، علاوه بر قافیه، وزن "مفعولُ فاعلاتُ مفاعيلُ فاعلن" را نيز باخته و يا باز هم به قول قدما بيش از اندازه از اختيارات استفاده نموده است:

يک کاينات پر عظمت شد حواس خمس/ از جمله هستی پربرکت شد حواس خمس/ در اينجهان هرآنچه که بينی و بشنوی/ ور می چشی و می شمی شد در حواس خمس/ در گوش و چشم و بینی و کامست این حواس/ بنگر که کاينات بود در حواس خمس/ آن لمس قوتيست که در جمله وجود/ موجود بود و پوره نموده حواس خمس/ و....

يا در نمونه های زير که نشان می دهد جناب آقای محمود طرزی در موارد ابتدايی شعر سنتی نيز مشکل دارند. وزن سکته های مشخص دارد و از قافيه اش هم خبری نيست.


هلال سرخ/ دانی که چیست معنی لفظ هلال سرخ/ باشد هلال زرد و چرا شد هلال سرخ/ ای جان بدان که نیست سماوی هلال سرخ/ باشد زمینی بهر بشر شد هلال سرخ/ يک هييت شريفه ز جمعيت بشر/ در عهده کرده خدمت و نامش هلال سرخ/ هرجا که جنگ و قتل و قتال و مرض بود/ حالا مدد کند به طبابت هلال سرخ/ و....


يا در نوشته ی زير باز هم به همان شکل موارد ابتدایی شعر سنتی را رعایت نکرده و حتا رديف را هم باخته است. ضمنا فراموش نکنيم که نام کتابش را آقای طرزی مانده است مجموعه غزليات:

زمانه ایست که الزام بود تفنگ و کریچ/ جهان جهان تفنگ و زمان زمان کریچ/ زبون کشست بشر چونکه بی صلاحت دید/ نهد اساس مهیا بکن تفنگ و کریچ/ تفنگ و، توپ و، کریچ و، فیوز و، ديناميت/ هرآنقدر که فزون شد نه بينی ضرب کريچ/ و...

يا در اين نوشته که با آوردن تخلص "محمود" در وصف تجارت نوشته اند و بهتر بود آن را تبديل به مقاله ای می کردند تا اينکه نامش را غزل و شعر بگذارند:

ای تاجر بازار هنر چيست تجارت/ دانی که تجارت چه بود کيست تجارت/ سرمایه بازار ترقی ممالک/ هرگز نشود پیش اگر نیست تجارت/ از جمله چار عنصر دولت که شد ارکان/ خاک عنصر زرع است آبيست تجارت/.../ محمود تجارت نبود سهل و تمسخر/ فنیست تجارت همه علمیست تجارت/

يا در نمونه ی نوشته ی ايشان که به عنوان غزل عرضه کرده اند دقت کنيد و ببينيد که چگونه سر تا پا قافيه و رديف و وزن "مفعولُ مفاعيلن مفاعيل" را باخته اند:

علم است چو جان، جسم است مکتب/ نور است عرفان، چشم است مکتب/ فیض و سعادت و ترفیع و عزت/ کر شوق داری، اينست مکتب/ مکتب چه باشد، سرچشمه علم/ آب حیات است جاری بمکتب/ اولاد مکتب اولاد علم اند/ ام است مکتب اب است مکتب/ نبود برادر کاهی برابر/ با یار مکتب، رحم است مکتب/ از فیض لطفت ای شاه عرفان/ تاسیس گردید هر نوع مکتب/ محمود گوید با نثر و با نظم/ مدح و ثنایت اسم است مکتب.

يا جناب محمود طرزی باز هم ثابت می کند که هيچ تسلطی بر لوازم ابتدایی آنچه ادعا می کند به عنوان غزل نوشته، ندارد:

علم و فن نبود اگر نبود کتاب/ جهل بگريزد چو پيدا شد کتاب/ جايی فيض رحمانی بود/ جان و رمانی را بيابی در کتاب/ می شناساند ترا بر حال تو/ بعد از ان از حق کند آگه کتاب/ صدهزاران مکتب ار باشد چه سود/ چون نباشد بهر آن لکها کتاب/ مونس و ناصح شفیع و رهبر است/ همدم و یار و معلم شد کتاب/ مطبعه ماشین علم و فن بود/ هست محصولات علم و فن کتاب/ کر کتب محمود نبود در جهان/ کی شود منظوم عالم بی کتاب


يا باز هم به نوشته ی زير که گویی در وزن "فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن " است دقت کنيد که چگونه وزن آن بهم می ريزد و باز هم از قافيه اش هم خبری نيست:

بهر هر کاریکه داری زود شو برخيز صبح/ چونکه وقت فیض باشد زودشو برخير صبح/ صبح خيزی شهپر پرواز اوج مدعاست/ گر تو خواهی صید مطلب زود شو برخيز صبح/ صبحدم تاثیر انفاس مسیحش در بغل/ عبرتی گیر از بهایم زودشو برخیز صبح/ جمله طیر و وحش و پروانه نباتات و هوام/ جان ز فیض صبح گیرد زود شو برخیز صبح/ شب نشینی صبح خواهی را دهد بارای عزیز/ صبح خوابی شد فلاکت زود شو برخیز صبح/ شب بخواب و صبح برخیز و خدا را یاد کن/ کار کن در دین و دنیا زود شو برخیز صبح/ صبح صادق فیض خالق را نمایان می کند/ بشنو ای (محمود) طرزی زود شو برخیز صبح

آيا واقعا لازم است که در اينجا توضيح دهم قافيه و رديف و وزن چيست و وقتی يکی می خواهد غزلی بنويسد بايد آن چه ويژگی هایی داشته باشد؟ باز هم در نوشته ی زير از آقای طرزی ببينيد که چگونه ايشان ابتدايی ترين مسايل شعر سنتی و غزل را رعايت نکرده است:

وقت نقد است و ز نقد خود بگير و زود باش/ نقد را سرمایه ساز و کار کن هم زود باش/ وقت کر ضایع کنی نقد و سرو سر مایه ات/ میشود مفقود و هشدار و بتاز و زود باش/.../ ریل را بنگر تو ای محمود و عبرت گیر زود/ زودباش و زودباش و زود باش و زودباش

من نمی دانم چه نيازی بود که جناب محمود طرزی بخواهد زور بزند چند سطری دست و پا شکسته و ناقص و بدون رعايت کردن ابتدايی ترين موارد شعر سنتی بياورد و نام آن را غزل بگذارد. شايد محمود طرزی در اين فکر بوده است که می تواند آنچه در ذهن دارد را از راه شعر بهتر به مردم منتقل کند. اما با وصف اين فکر اشتباه که شعر يک بارکش است، دليلی نمی شود که او دست و پا شکسته ترين نوشته های خود را که بی ذوقی و بی مايگی جناب را در شعر می رساند ، شعر جا بزند و با امکانات گسترده ی چاپخانه ی سلطنتی منتشر کند. ما با توجه به شرايط و دوره ای که جناب طرزی در آن بود، گيريم که هيچ تلاشی برای دريافت نوگرایی از وی نخواهيم، اما اين توقع می رفت که وقتی نام چيزی را "غزل" می ماند، به ابتدایی ترين ابزار شعر سنتی آگاه باشد.

لزومی هم ندارد که در يک جامعه همه شاعر باشند. آقای طرزی می توانست، عوض آن در نوشتن مقالات خود بيشتر وقت می گذاشتند و مقدمه را "المقدمه" ننویسند و نوشته ای پيراسته، با افکاری که در سیاست و تجارت داشتند را ارايه می کردند. يا جناب آقای طرزی می توانست امکانات چاپ و نشر سلطنتی را در انحصار شخصی خود و اطرافيانش در نمی آورد و به ديگران هم فرصت چاپ و نشر می دادند. امکانات چاپ و نشر، نه از دارايی های شخصی جناب طرزی بود و نه از دارايی های شخصی جناب امان الله. اگر جناب طرزی می خواست خوبی های مکتب و تجارت و کتاب و علم و دانش را ترويج کند و تصور می کرد از راه شعر بهتر اين کار شدنی ست، از چند ناظم يا شاعر که به موارد ابتدایی مانند وزن و قافيه و رديف آشنایی داشتند و از ذهن منسجمی برخوردار بودند، می خواست چنين کنند و ما هم توقع شعر از آنان نداشتیم و به نفع مکتب سازی در کشور، از خير شعر بودن و يا نبودن آن می گذشتیم.

به نظر من ما بايد کلی بافی ها درباره ی گذشته را کنار بگذاريم و اگر می خواهيم قضاوتی انجام دهيم، درست و سنجيده اينکار را کنيم. تبليغ اينکه محمود طرزی شاعر بوده است، با نوشته هایی که به هيچ عنوان به شعر نمی ماند، نشان می دهد که چگونه به شعر ظلم شده است و می شود.

باز هم تاکيد می کنم که عملکرد محمود طرزی به عنوان اهل سیاست بايد بصورت جداگانه مورد بررسی قرار گيرد و اما وقتی ما با کار طرزی به عنوان نويسنده و شاعر برخورد می کنيم، حداقل انتظار، تسلط بر ادبيات سنتی ست و تلاش هایی که بايد برای معرفی ادبيات نوگرای کشورهای ديگر می کرد.

به نظر من اگر محمود طرزی شناخت خوبی از ادبيات سنتی می داشت، با شناخت و دريافت از ادبيات بالنده ی سرزمين های ديگر، اگر خود نمی توانست، می توانست برای نسل بعدش زمينه ی ظهور ادبيات نوگرا را در افغانستان فراهم کند که چنين نشد. آقای طرزی در دوره ای زندگی می کرد که آهنگ نوگرایی در ادبيات کشورهای مختلف نواخته شده بود و اتفاقا او مستقيم يا غير مستقيم با تحولات در اين کشورها ارتباط داشت.

آنچه از محمود طرزی به عنوان شعر بجای مانده است، هيچ کمکی به شاعر دوره ی خودش و بعد از خودش نکرده و نمی کند. نسل امروز اگر بخواهد در جهت نوگرایی ادبی گامی بردارد، به نوشته های سست طرزی در شعر اتکایی کرده نمی تواند و برای همین نوگرایی يا عدم نوگرایی خود را با بر هم زدن روش سنتی شعر در استفاده از وزن های عروضی و قافیه و رديف، به عنوان مثلا شعر نیمایی معرفی می کند. نيمایی که حدود سی سال از محمود طرزی جوان تر بود و اکنون شعر فارسی چنان رشد کرده که شعرهایش کاملا شعرهای سنتی در شعر فارسی محسوب می شود.

منبع نوشته های محمود طرزی: کتابخانه ديجيتالی افغانستان/ عکس از ویکی پدیا


در فضای باز!

اگر منتقدی در زمانش نوشته های طرزی را نقد می کرد و ثابت می ساخت شعر نيست، حالا وضع ادبيات بهتر بود!

سه شنبه 19 اوت 2008, نويسنده: کامران میرهزار


ادبيات را جدی تر بگيريم. به قول ماريو بارگاس يوسا نويسنده ی پرويی، ادبيات آتش است.


کهنه گرایی با ادعای نوگرایی!

چند نوشته از رازق رویین در فضای باز

يكشنبه 17 اوت 2008, نويسنده: کامران میرهزار


لطيف ناظمی شاعر نیست!

در حق شعر ظلم می شود!

جمعه 8 اوت 2008, نويسنده: کامران میرهزار


داستان نويس، حافظه و دروغ!

"نازی جان همدم من"، نوشته ای از اکرم عثمان در فضای باز

سه شنبه 12 اوت 2008, نويسنده: کامران میرهزار


چند درصد شعر؟

دو نوشته از لطيف ناظمی در فضای باز

دو شنبه 17 دسامبر 2007, نويسنده: کامران میرهزار


در حق شعر ظلم می شود!

به بهانه ی درگذشت بيرنگ کوهدامنی

پنج شنبه 13 دسامبر 2007, نويسنده: کامران میرهزار


کی به اين چيزها می گويد شعر؟

چند نوشته از ناتور رحمانی در فضای باز

يكشنبه 30 دسامبر 2007, نويسنده: کامران میرهزار


در ادامه ی در حق شعر ظلم می شود

پاسخی به طرفداران راوا و بيرنگ کوهدامنی

يكشنبه 13 ژانويه 2008, نويسنده: کامران میرهزار


"در فضای باز" کابل پرس?


دورانِ نوِ فارسی

مصاحبه‌ی اینترنتی با داریوش آشوری

چهار شنبه 13 فوريه 2008, نويسنده: کامران میرهزار


از سرزمين اسطوره های چند رگه

يک روايت از آوارگی

يكشنبه 9 مارس 2008, نويسنده: کامران میرهزار

شاعر و متخصص سیستم های معلوماتی
سردبیر و ناشر کابل پرس?
هزاره از هزارستان

آنلاین :

Work and Poetry

آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره

مجموعه شعر بی نظیر از 125 شاعر شناخته شده ی بین المللی برای مردم هزاره

این کتاب را بخرید

پيام‌ها

  • آقای کامران میر هزار! درین روز ها نویسنده گان ما یک جفای بسیار بزرگی به زبان فارسی دری میکنند که شما هم از قافله پس نیستید و آن کار برد ادات (را) است.لطف فرموده آن را در جایش بنویسید.کار برد غلط آن به روانی و شیوایی زبان صدمه بزرگ می زند.از گوینده گان عادی بشنوید که آنرا در کجا به کار می برند.لزوم به توضیح ندارد شما خود آنرا دیده می توانید.درد آور است که چرا استادان زبان اندرین باب خاموش اند.این بدعت ناروا به مود بدل گشته وکسی در صدد اصلاح نمی براید.کامگار باشید.

    • باید شر تابوها از سر مردم افغانستان کم شود. ديگر هر چه علامه علامه و استاد و استاد کرديم بس است.

    • جناب میرهزار برای نقدت بسیار فرد نامناسبی را انتخاب کردی، خوبست به دهها ناشعر و ناادیب فعلی بپردازی که نه تنها ادب و شعر شان از هنری چیزی نیست بلکه از نظر مضمون هم در خدمت خاینان و جانیان قرار دارند.

      اگر شعر محمود طرزی عالی و از نظر ادبیات در سطح بالایی نبود، اما حداقل خودش انسان وطندست و مردمی و انقلابی بود و در مدح و ثنای جانیان و ستمکاران قلم نمیزد و عمرش را هم در خدمت مردمش به پایان رسانید. اگر شعر از نظر هنری خوب نبود، اما از نظر مضمون غنی بود و در زمانش نقش بسزایی در بیداری مردم ایفا کرده است.

      در یک اثر هنری باید به شکل و مضمون توجه داشت. اگر شعر طرزی از نظر شکل خام بود، اما مضمونش چنین نبود.

      ایکاش امروز ما دهها طرزی در وطن خود میداشتیم که میدان ادب و فرهنگ ما اینگونه شغالی و یکسره در خدمت خاینان و جانیان و ستمکاران نمیبود. ایکاش "ادیبان" امروز ما هم یکدهم وطنپرستی و مردمی بودن طرزی را در خود میداشتند.

      محمود طرزی از افتخارات این وطن است و اینرا زندگی درخشانش ثابت کرده است. اینکه شعرش خوب نبود، نمیتواند بر زندگی و تلاشهای خالصانه او سایه افکند. او با همان شعر سست خود نقشش را در برابر مردم و کشورش به وجه احسن ادا کرده است و نامش با خط زرین درج صفحات تاریخ وطن ما شده است.

  • دست مریزاد کامران عزیز که شاعر و روزنامه نگار این کشور بلازده را به تحرک واداشتی.

  • Kamran Mirhazar dushman Afghanistan wa farhang e Afghanistan hast, uo ba besyar chesham safede tawheen nakhbagane keshwar aziz ma mekunad wa dar maqabel tawsif iran da naweshta bala hadafe kamran ie booda ke wazi sazad ke kudam akhbar irnai az serajalakhbar chand daha pish nashar shuda boud , belkul wazeh ast mirhhazar ke tu dar maqbel har tawheen ba afghanistan fund megerii wale yadat bashad ke mardume afghanistan Note mekunad wa hawsela mekunand, aya khudat anqadr elmeyat az adabyat daree ke naqd bar naweshta haye Tarzi kunad yak kaseke raje ba farhang afghanistan mallomat ghalat dashta bashad wa dar dastgah ke dushman farhang ma buda wa hast tallim dida bashad haqe azera dara ke naqd kuna ma ba hich sorat namefzirem ke in naqd as wa wazeh meguyem ke in dushmani ba afghanistan hast marg bar mirhazar wa hamrahaash

  • درود بر استاد بزرگ کامران میرهزار و دیگران ۰
    اگر چه من پارسی کم نویسم مگر درینجا ناچار بایستی نوشت و ان اینکه..پدر محمود طرزی غلام محمد طرزی یک چکامه سرایئ بوده اندر پارسی
    به سبک خاقانی شروانی که این خاقانی اندر اشعارش به گفته ای تازیان تعقیدات لفظی و معنوی بسیاری دارد وگویا بسیار سخت باشد دانستن چامه های وی.
    و غلام محمد خان طرزی سخت دلسوسخته ای خاقانی همی بودی و پسرش
    محود طرزی خواستی چون پدر چامه سراید و خود بسیار با دانش نبوده مگر به کار بزرگی برخاست در ان هنگام
    که اخشیج ان همین جنبش مشروطه ایران خاوری همی باشد و مردمان انرا افغانستان
    .گویند. باری از داستان محمود طرزی بدور افتادیم.
    .و شما هم بکار بزرگی برخاسته اید که ان شکستن به گفته ای فرنگیان تابو هاست.

  • آقای میر هزار ! واقعأ این نقد شما عالیست . از طرز و شیوه شعر آقای طرزی همین برداشت میشود که ایشان در سرودن شعر دست بلندی نه داشته اند . امید واریم در قسمت کار های ژورنالیستی آقای طرزی هم ، از شما مطالبی را بخوانیم . پیروز باشید !

  • درود برشماآقای میرهزار، بایدتشکر کرد ازرهنمودتان برای نسل جوان در موردطرزی. جای تاسف این است که عده یی اوراتحول آور محتوایی در شعر می دانند. ناگفته نباید گذشت که طرزی از پیشگامانِ تبعیض زبانی است. زبان فارسی و پشتو تا امروز از صدماتِ تفکری که او ارایه کرد فارغ نیست. طرزی نخستین کسی است که زبان پشتو را به نام زبان افغانی یادکرد و این سرآغاز تفرقه زبانی در افغانستان بوده است، هرچند در دوره های پیش به صورت غیر کتبی این مسأله مطرح بوده است. به هر صورت با یک نکاهِ کلی کار های طرزی در عرصه ژورنالیزم و سیاست هم از حدِ تقلیدی فراتر نرفته است. شما بهتر میدانید که سر و صدا افگنی و اشتهار در جامعۀ ماچه قدر نقش داشته و آن هم وقتی همه کارهء دربارهم باشی.

  • انتقادات آقای ميرهزار کاملا بجا و سنجیده است.

  • Enteqade Mirhazar agar bajay ham bashad hadafash naqd wa khedmat ba dabyat nest hadafash ba manzawe kashandan tarikh afghanistan was neshan dadan ghair farhangi boodan afghanistan dar maqabel iran hast yane naqde mirhazar janbe tameere nadarad wa hadafash serf khush sakhtan badahayee irani mebashad shuma ham hamdastanesh hasted ke ba au drood mefresten aslan az negah islam hame drood frestadan tan ba yak kase munafeq kufr hast begham bashed

  • آقای میر هزار! سلام تقدیم تان باد.
    در همین عرصهء محدود «ادبیات و شعر دری» و نقد در همین زمینه، من میتوانم بشما صفت آئینه را بدهم. شما آئینه اید آئینه! من به این دیدو نقادانهء شما قانعم. بشرطی که کمی بیشتر زحمت بکشید و از این بیشتر موشگافی نمائید و هر چه وارد جزئیات شوید. با احترام و به امید موفقیت شما.

  • آقای کامران مير هزار،
    شما زنده باشيد. آرزومند خواندن کار های بيشتر شما در فضای آزاد هستيم. اميدوارم به نقد شاعرزنان مثلأ حميرا نگهت نيز بپردازيد. مدارا کردن با نويسنده گان و شاعران زن، در اصل به مثابهء به ديدهء کم ديدن زنان است، هرچند در ظاهر احترام به نظر می رسد.

    با ارادت،
    ايمان.

  • هرکس به قدر توان خود این ماتمکده را ویران تر میسازد، یکی با توپ و تفنگ، دیگری با قلم.
    یکی آدم میکشد، دیگری شخصیت. یکی به بهانه دین و مذهب، دیگری به بهانه تابوشکنی و نقد.
    اما همهء شان خود را وارث این ماتمکده می نامند. منتظر باشیم که ازین میراث چه چیزی باقی میماند.

  • کامران عزیز،
    توجه شما خردمند را به این نکات که شما پرسشش بخوانید، جلب می کنم:
    1 - ژورنالیزم و یا هرحرکت دیگری از هر قماشی که باشد در افغانستان، مثل هر جای دیگری باید پدری - موسسی - داشته باشد. اگر محمود طرزی در افغانستان پدر ژورنالیزم نیست، پس کیست؟
    2 - با برداشت از ساختار شعری که شما دارید، نباید به جنگ شاعران پنجاه - شصت - هشتاد سال گذشته بروید. گر چه بعضی از شعرهای طرزی نشانی از نوآوری دارند.
    3 - و نیز چه توقعی از طرزی دارید؟ چرا نمی گویید حداقل "خانه طرزی اباد که اثاری از ژول ورن را ترجمه کرد" تا به جای انتقاد از او که چرا آن را بر گردانید؟ مثلن اگر کتاب دیگری را ترجمه می کرد، به همین انتقاد مواجه نمی گشت؟
    4 - چگونه می توانید طرزی را با بهار و امثالهم مقایسه بکنید؟ می توانستید بگویید با وجودی که در کشور همسایه ما ایران روزنامه نگاری از چند دهه به این سو رواج داشت، ما در افغانستان روزنامه یا نشریه یی نداشتیم و این محمود طرزی بود که نخستین روزنامه را در این کشور بنیاد گذاشت و در ختم آن می توانستید بگویید که طرزی شاعر خوب نبود. اما کار روزنامه نگاری - با همه جنجال های پس از آن تا امروز_ با تلاش طرزی شروع شد. مگر دروغ است؟
    5 - گیرم که طرزی نمی بود، افتخار تاسیس نخستین روزنامه در افغانستان چنان تاخیر می شد، که بر شرمنده گی ها کوتاه گری ما در عرصه ادبیات افزوده تر می گشت.
    6 - انتقادات شما، دریچه نویی به روی راه پیمایان این وادی می کشاید. حداقل آن که مسوول تر است، به این پی می برد که "فردایی است و باید پاسخ بدهد".
    به سلامت باشید

  • امروز اين كشور و مردمش ميسوزند ماو شما جنجالهاى تاريخزده و تاريخ تير شده را روى دست ميكشيم.او هرجه كرد خوب وكمى بيدول,كزشت.امروز درين كشور قيامت برباست...شايد زمامداران قبيله هم سمت و سو ميدادند.كمى سازش بايد ميشد و كرنه ...

    • واینرا نیز باید اضافه نمود که محمود طرزی وقتی مخالف زبان پارسی -دری شعار میداد و زبان اوغانی یا پشتو را زبان ملتی و فارسی را متفرقه مینامید و از در بار سر بیرون میآورد / پس او چطور به پارسی شعر میگفت؟

  • برایم نهایت جالب است که کامران ایقدر به خود جرات مید هد که در مورد به محمود طرزی چیزی بنویسد تو خودت یک نوکر و یک اجیر هستی ، حق است که باید چنین یاوه گویی نمایی

  • یکی از قوانین ژورنالیستی بیطرف بودن ژورنالیست است.
    چیزیکه از راه آن ژورنالیست های افغانستان نگذشته اند.

  • awal bayad ba yak ejma beraseem ke sheeer chi ast? anche ke shamlo mesarayad wa merhazar ba chashm mekashad nazde hamagan sheer neest, wa agar qarar ba khorda geri bashad na ferdawsi na mawlawi na hafez wa na heech kas sheer-e be naqs na soroda and

    ok

  • در سایت رادیو زمانه می‌توانید مقاله‌ای خواندنی از آقای نجم الدین کاویانی به عنوان "سراج الاخبار و زبان فارسی" را بخوانید.

    در جایی از آن مقاله آمده است:" محمود طرزی تنها آموزش زبان پشتو را "واجب" یعنی وظیفه‌ دینی مردم می‌داند اما آموزش زبان فارسی را که زبان فراقومی و مشترک مردم افغانستان است در ردیف آموزش زبان‌های بیگانه یا خارجی مانند انگلیسی، اردو و ترکی قرار می‌دهد. بدین ترتیب پایه‌های سیاست تبعیض در حوزه زبان در کشور پی‌ریزی می‌شود.

    محمود طرزی رسمیت زبان فارسی را در دوره‌ سلطنت احمدشاه درانی از یادگارهای حکومت سابقه‌ ایران (دوره‌ افشار) می‌داند. وی در همین رابطه در سراج‌الاخبار نوشت: "وقتی اعلیحضرت احمدشاه بابای غازی، بتأسیس و استقلال سلطنت افغانیه کامیاب آمد، امورات دفتر و کارهای کتابت و میرزایی و از جمله نوشت و خوان دولتی که اساس امور سلطنت برآن موقوفست، به زبان فارسی و بدست همان مردمان فارسی‌زبان ایرانی‌الاصلی بود که از یادگارهای حکومت سابقۀ ایران باقی مانده بودند...

    سیاست زبانی و فرهنگی، آموزشی و پرورشی دولت امیرامان‌الله (۱۹۱۹-۱۹۲٨) نيز متأثر از نظریات محمود طرزی بود. از جمله تأثیرگذاری نظریه تقسیم‌بندی محمود طرزی را در حوزه‌ی زبان در این دوره می‌توان دید. با پیروی از همین تقسیم‌بندی، زبان فارسی به عنوان زبان رسمی و زبان افغانی که منظور زبان پشتو است به عنوان زبان ملتی هم در کتاب‌های درسی و هم در نشریات ادواری آن دوره نامیده می‌شود".

    آنلاین : سراج الاخبار و زبان فارسی

    • بلی درست است که طرزی بیغرت از راه لشکرکشی دخترانش مقام و منزلت درباری بدست اورد , تربیه و اخلاق دخترانش نمایندگی زحمات طرزی را اشکار و بیان میکند .

      دیدیم که اوغان در باره هر نیمچه باسواد شان اضافه گویی و شخصیت تراشی میکنند ,یعنی طرزی خان چیزی نبوده که گفته و بیان شده ... از همینجا از همین بلندی طرزی سایر رمه داران اوغانی را ببینید .

  • salam ba hama dostan ke shamel een bhas astand . man ham mykhaham ke yak tahqeq ra ke dar mawred mahmood tarzi dar arsaye adabyat maybashad ya een ke aaya may taneem ke mahmood tarzi ba alway ke padar journalsm ast .may tawaneem bogoyeem ke yak shayeer ham bod .ta jayee ke man negah kardam bayshter ba nam padar journalsm afghanistan nameeda shoda sepas az shoma azizan wa adab dostan khastar komak dar een arsa mayshawam omed ke ma ra rahnommayee kneed een email man ast khalidone gmail.com

Kamran Mir Hazar Youtube Channel
حقوق بشر، مردم بومی، ملت های بدون دولت، تکنولوژی، ادبیات، بررسی کتاب، تاریخ، فلسفه، پارادایم و رفاه
سابسکرایب

تازه ترین ها

اعتراض

ملیت ها | هزاره | تاجیک | اوزبیک | تورکمن | هندو و سیک | قرقیز | نورستانی | بلوچ | پشتون/افغان | عرب/سادات

جستجو در کابل پرس