عزاداری محرم حرام است یا مستحب؟

در ماه محرم، به مناسبت سالروز شهادت سالار شهیدان حسین بن علی ویاران فداکارش، در تمامی کشورها و شهر های شیعه نشین جهان، مراسم عزاداری برگزار می شوند. حسین بن علی ع و یاران شهیدش در روز دهم محرم سال 61 هجری قمری در سرزمین کربلا به شهادت رسیدند. جنگ کربلا ریشه در جنگ های قبیله ای عرب زمان جاهلیت دارد. جنگی که از هاشم جد دوم پیامبر و امیه برادرزاده اش، بر سر تولیت بتخانه ی مکه به یاد گار مانده بود و در طول تاریخ حیات پنج نسل از هاشم تا حسین ویزید ادامه داشت. بنی امیه رسالت حضرت محمد را هم ترفندی برای فریب مردم عرب وبدست آوردن قدرت از طرف بنی هاشم می دانستند وتا جایی که در توان داشتند برای جلوگیری از نبوت محمد کوشش کردند؛ اما موفق نشدند و سر انجام در فتح مکه شکست خوردند وتسلیم محمد ویارانش شدند.
اگرچه بنی امیه به ظاهر تسلیم شده بودند وبه دین محمد و رسالت او ایمان آورده بودند؛ ولی هرگیز حقارت شکست دربرابر عموزاده های خود را فراموش نکرده بودند و در نتیجه همیشه درصدد بودند که روزی انتقام بگیرند وبر بنی هاشم پیروز شوند.
پس از شورای سقیفه و تضعیف بنی هاشم وبه خلافت رسیدن عثمان بن عفان که از بنی امیه بود، معاویة بن ابی سفیان سر دسته بنی امیه به ولایت شام گماشته شد. این تحولات سیاسی باعث شد که قدرت امویان بالا بگیرد وسرانجام با پیروزی معاویه بر علی بن ابی طالب در قضیه حکمیت دومة الجندل، ستاره اقبال بنی هاشم افول کرد ودر مدت کوتاهی به جنگ کربلا بین یزید از بنی امیه وحسین از بنی هاشم منجر شد.
البته شیعیان امروزی قبول ندارند که جنگ کربلا درونمایه های قبیله ای داشته باشد، ولی واقعیت تاریخی این واقعه نمی تواند خالی از عنصر خصومت های خانوادگی باشد. جنگ کربلا فقط جنگ دینی یا مذهبی نیست؛ بلکه جنگ خاندانی ودینی مختلط است. دراین جنگ فجایع بسیاری بوجود آمد که تا آنروز در جهان اسلام سابقه نداشت. چرا که قتل عام نوادگان پیامبر واسارت زنان ودختران امام علی وامام حسین که از اهل بیت پیامبر بودند برای هیچ مسلمانی قابل تصور نبود؛ اما دین اسلام که درآن زمان شدیدا سیاسی شده بود ورسالت اخلاقی وانسانی خود را فراموش کرده بود، فاجعه ای را به وجود آورد که هر انسان آزاده وبا شرف را دچار مصیبت واندوه می کند.
به همین مناسبت است که شیعیان علی وطرفداران بنی هاشم، این ایام را ایام عزا ومصیبت می دانند وبرای یاد بود شهدای کربلا و فهمیدن اهداف و آرمان آنان، مجالس عزا و مصیبت برگزار می کنند ودراین ایام، در مصیبت شهدای کربلا وبخصوص مظلومیت حسین بن علی واعضای خاواده و اصحاب ویاران آن حضرت که بدون گناه وتقصیر قتل عام شدند اشک می ریزند وبر سر وصورت خود می زنند.
دراین مراسم گویندگان مذهبی وشاعران، نوحه خوانان، مداحان، سینه زنان وسایر پیشگامان دانش وآگاهی مذهبی با تمام توان وظرفیت وجودی خود حادثه کربلا ونحوه شهادت مظلومانه شهدای کربلا را بازگو می کنند ودرسایه همین مراسم عزاداری، مباحث مذهبی، تاریخی، اخلاقی، ومانند این ها را نیز برای جمعیت عزادار بیان می کنند. تا این جای قضیه، هیچ اشکالی وجود ندارد، بلکه برپایی مراسم عزاداری از مستحبات است ودارای اجر وثواب بسیار نیز می باشد. زیرا عزاداری برای شهدای کربلا، یعنی طرفداری از خانواده رسول خدا وپاسداری از امانت آن حضرت که فرمود: انی تارک فیکم الثقلین، کتاب الله واهل بیتی. لن یفترقا حتی یردا علی الحوض.
اما، مشکل این مراسم ازجایی آغاز می شود که برخی ازعلمای نادان، جاهل وخرافاتی ازاین مراسم سوء استفاده می کنند ودروغ های بسیاری را به خورد مردم عوام می دهند. آنان هم حادثه عاشورا را تحریف می کنند وهم خرافات دیگری را دراین مراسم بیان می کنند. آنان عقیده دارند که رسول خدا به حسین بن علی فرمود:(فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ شَاءَ أَنْ يَرَاكَ قَتِيلاً). یعنی خدا خواسته است که تورا کشته ببیند. می گویند حسین برای شهادت رفته بود وهدف از قیام عاشورا فقط شهید شدن بود. ویا می گویند سر بریده امام حسین دربازار کوفه قرآن خواند. یا سر مبارک امام حسین در تنور خولی به نور افکن تبدیل شده بود وهودج هایی از آسمان فرود می آمدند که در آن ها فاطمه زهرا، مادر موسی، مریم مقدس، زن فرعون و... بودند. یا می گویند هرکس برای حسین گریه کند تمامی گناهانش هرچه که باشند بخشیده می شوند وبهشت برایش واجب می شود و ده ها وصدها دروغ دیگر.... اگر عزاداری امام حسین بتواند تمامی گناهان را هرچه زیاد وفجیع باشند نابود کند وبه قول برخی از علمای ایرانی، اگر گناهان به اندازه کوه ها ودریاها و ریگ های بیابان باشند بخشیده می شوند ویا به قول شیخ عباس قمی: من بکا او ابکا او تباکا وجبت له الجنه! اگر کسی در مجلس عزای حسینی خودش را شبیه گریه کننده ها قرار دهد بهشت برایش واجب می شود. دراین صورت شیعیان لازم نیست احکام واجب وحرام الهی را مراعات کنند ومی توانند تمامی فسق وفجور عالم را انجام دهند! این سخن مساوی با کفر مطلق است.
اگر عزاداری سالار شهیدان باعث رونق بازار دروغ وخرافات باشد و دراین ایام، معجزات دروغ، داستان های دروغ وقصه های شرک آلود به خورد مردم داده شود، دراین صورت شرکت در مراسم عزاداری حرام است. همچنین است اگر اعمال نا مشروع دیگر همانند علمکشی، قمه زنی، ذوالجناح کشی، راه پیمایی در خیابان ها گل مالی، و... دراین مراسم انجام شود.
دروغگویی به هر بهانه ای که باشد به دستور قرآن کریم حرام است.
إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ. نحل 105.
دروغگویان ایمان ندارند. إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ (28)غافر. خداوند آدم دروغگو را هدایت نمی کند.
در حدیثی از امام باقر( ع) می‏خوانیم:« ان اللَّه عز و جل جعل للشر اقفالا، و جعل مفاتیح تلک الاقفال الشراب، و الکذب شر من الشراب» "(اصول کافی جلد 2 صفحه 254)؛
کلید هر گناهی دروغ است.
نه تنها دروغ گفتن حرام است؛ بلکه دروغ را گوش کردن هم حرام است. مومنانی که به امید رسیدن به ثواب دراین مراسم شرکت می کنند، اگر متوجه شوند که واعظ منبر دروغ می گوید ویا خرافات را به خورد مردم می دهد، واجب است که جلسه را ترک کنند و دروغ ها را گوش نکنند. قرآن دستور داده است:
سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ .... مایده 42. گوش کنندگان دروغ مانند حرام خوران هستند.
انظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ ۚ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ (24)انعام. ببینید چگونه بر خودشان دروغ می گویند. آنان گمراه هستند.
وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ. 30 حج. از شنیدن سخن دروغ پرهیز کنید.
با توجه به مطالب فوق الذکر ونیز دستورات صرح قرآن کریم، هرگاه در مراسم عزاداری دروغ پراکنی، خرافات گویی، اشعار ذلت آور، نوحه سرایی های مانند اهل فسوق یا علمکشی، قمه زنی، ذوالجناح کشی، گل مالی و.... باشد، شرکت درآن مجالس حرام است. این که مجلس به نام امام حسین است یا محلس عزا است تفاوتی را ایجاد نمی کند. پس اولین وظیفه برگزار کنندگان مراسم این است که نگذارند مجلس عزاداری حسینی با حرام وبدعت وخرافات آلوده شود.
اجرکم علی الله وحشرکم مع الشهدا
محرم 1445 هجری قمری پاریس